Fryderyk Zoll (starszy) – Wikipedia, wolna encyklopedia
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
profesor nauk prawnych | |
Specjalność: prawo rzymskie | |
Doktorat | |
Habilitacja | |
Profesura | |
Uczelnia | |
rektor | |
Odznaczenia | |
![]() |
Data urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Poseł do Sejmu Krajowego | |
Okres |
Fryderyk Zoll, starszy (ur. 2 grudnia 1834 w Dolnej Wsi, zm. 1 kwietnia 1917 w Krakowie) – polski prawnik, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek i wiceprezes Akademii Umiejętności w Krakowie, poseł na Sejm Krajowy Galicji.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Fryderyk_Zoll_%28-1906%29.jpg/240px-Fryderyk_Zoll_%28-1906%29.jpg)
Wykształcenie i kariera uniwersytecka
[edytuj | edytuj kod]Był synem Józefa (nauczyciela budownictwa w Szkole Inżynierskiej w Krakowie, burmistrza Podgórza) i Katarzyny z Wątorskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Wieliczce, następnie do gimnazjum w Bochni i Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. W latach 1852–1856 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, m.in. pod kierunkiem Józafata Zielonackiego. W 1858 obronił doktorat z prawa i został asystentem w Katedrze Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po habilitacji (1862) objął kierownictwo tej katedry, początkowo jako docent, od 1863 profesor nadzwyczajny, a od 1865 profesor zwyczajny. Pięciokrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa (1871/1872, 1878/1879, 1886/1887, 1896/1897, 1902/1903), był również rektorem Uniwersytetu (1875–1877 i 1893/1894) oraz prorektorem (1877/1878 i 1894/1895). Prowadził wykłady do 1906, gdy został przeniesiony w stan spoczynku.
Akademia Umiejętności
[edytuj | edytuj kod]W 1873 został członkiem czynnym Akademii Umiejętności w Krakowie. W 1878 został przewodniczącego Komisji Prawniczej Akademii, w 1886 objął funkcję dyrektora Wydziału II, a w 1890 wiceprezesa. Wszystkie funkcje pełnił do końca życia. Należał ponadto do Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (od 1864) oraz Akademii Umiejętności w Pradze. Był także członkiem Towarzystwa Historycznego we Lwowie[1].
Działalność publiczna
[edytuj | edytuj kod]Po ukończeniu studiów pracował w Prokuratorii Skarbu w Krakowie. Później zasiadał w Radzie Miejskiej Krakowa. W latach 1883–1902 pełnił mandat poselski w Sejmie Krajowym Galicji, a w 1891 został członkiem Izby Panów. W Sejmie Krajowym zajmował się głównie problematyką szkolną i chłopską.
Otrzymał tytuł c. k. radcy dworu, a w 1906 cesarz Franciszek Józef nadał mu dziedziczne szlachectwo[2] II stopnia, z tytułem „Ritter”.
Dorobek naukowy
[edytuj | edytuj kod]W pracy naukowej zajmował się prawem rzymskim, historią ustroju starożytnego Rzymu, metodologią nauki prawa rzymskiego. Unowocześnił polską naukę prawa rzymskiego przez wprowadzenie metod badawczych niemieckich, włoskich i francuskich, uzupełnionych o własne teorie. Wykazał m.in. równorzędne istnienie w Rzymie prawa zwyczajowego i pisanego, wskazując, że ustawowe wykluczenie mocy prawa zwyczajowego nastąpiło dopiero w prawie justyniańskim. Badał pojęcie obligatio w prawie rzymskim. Zajmował się pozycją cenzorów w Rzymie oraz ustrojem Senatu rzymskiego. W obszernej publikacji Pandekta czyli nauka rzymskiego prawa prywatnego (1888–1910, trzy tomy) przedstawił zagadnienia ogólne, prawo rzeczowe i prawo zobowiązań według prawa rzymskiego.
Współpracował z „Czasopismem Prawniczym i Ekonomicznym”, „Przeglądem Prawa i Administracji”, „Zeitschrift fur das Privat- und Offentliche Recht der Gegenwart”, „Kritische Vierteljahrschrift fur Gesetzgebung und Rechtwissenschaft”. Wśród jego znanych uczniów byli Franciszek Fierich, Adam Alojzy Krzyżanowski, Karol Potkański, Gustaw Romer, Rafał Taubenschlag, Stanisław Wróblewski.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Gr%C3%B3b_Fryderyka_Zolla.jpg/240px-Gr%C3%B3b_Fryderyka_Zolla.jpg)
Najważniejsze publikacje:
- O skardze przeczącej w prawie rzymskiem (1862)[3]
- O cesyi wekslu (1868)
- O krytycznych badaniach tekstu zbiorów Justyniańskich (1872)[4]
- O wykładach prawa rzymskiego i obowiązującego prawa cywilnego w uniwersytetach austryackich (1873)[5]
- O pojęciu zobowiązania, ze szczególnem uwzględnieniem nowej teoryi Brinza (1874)
- Kilka uwag o błędzie właściciela ze względu na swoją własność ze stanowiska prawa rzymskiego (1883)[6]
- Cezaryzm w Rzymie (1884)[7]
- O składzie senatu rzymskiego na zasadzie ustawy Ovinia (1885)[8]
- O podstawie rzymskiego prawa spadkowego beztestamentowego w porównaniu z dzisiejszemi prawodawstwami (1889)[9]
- O nauce prawa rzymskiego w naszych uniwersytetach (1893)
- O naukowem stanowisku prawa rzymskiego po zaprowadzeniu powszechnego kodeksu cywilnego w Niemczech (1899)[10]
- Historya prawodawstwa rzymskiego (1902–1906, dwie części)[11][12]
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[13]
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Z małżeństwa z Heleną Seeling-Saulenfels miał synów Fryderyka (1865–1948), również profesora prawa UJ, Antoniego (1870–1941), prawnika, urzędnika[14] oraz Józefa (1867–1908), lekarza dyrekcji kolei państwowych w Krakowie[15]. Tym samym stał się protoplastą znanego krakowskiego rodu prawników, do którego należy także m.in. Andrzej Zoll (były prezes Trybunału Konstytucyjnego i były Rzecznik Praw Obywatelskich) i jego syn Fryderyk (profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego).
Pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera N-wsch-Zollów)[16][17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Teofil Emil Modelski, Towarzystwo Historyczne 1914–1924, [w:] Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1–2, Lwów 1937, s. 52.
- ↑ W uznaniu zasług. „Nowości Illustrowane”. Nr 40, s. 16, 18, 6 października 1906.
- ↑ Fryderyk Zoll , O skardze przeczącej w prawie rzymskiém [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Fryderyk Zoll , O krytycznych badaniach tekstu zbiorów justyniańskich. 1, Instytucye [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Fryderyk Zoll , O wykładach prawa rzymskiego i obowiązującego prawa cywilnego w uniwersytetach austryackich [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Fryderyk Zoll , Kilka uwag o błędzie właściciela ze względu na swoją własność ze stanowiska prawa-rzymskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Cezaryzm w Rzymie : odczyt publiczny [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Fryderyk Zoll , O składzie senatu rzymskiego na zasadzie ustawy Ovinia [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Fryderyk Zoll , O podstawie rzymskiego prawa spadkowego beztestamentowego w porównaniu z dzisiejszemi prawodawstwami [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ O naukowem stanowisku prawa rzymskiego po zaprowadzeniu powszechnego kodeksu cywilnego w Niemczech [online], Odb.: Czasopismo Prawnicze. R. 1, z. 1., polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Fryderyk Zoll , Historya prawodawstwa rzymskiego. Cz. 1, Historya organów ustawodawczych w państwie rzymskiem [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ Historya prawodawstwa rzymskiego. Cz. 2, Historya źródeł prawa prywatnego [online], polona.pl [dostęp 2019-06-06] .
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
- ↑ Krzysztof Kadlec, Krzysztof Mielnikiewicz. Galopka myśliwska Adama Wrońskiego na cześć Antoniego Zolla. „Kultura Łowiecka”. 63, s. 25–30, 2012. Polski Związek Łowiecki. ISSN 1429-2971.
- ↑ Skon młodego lekarza. „Nowości Illustrowane”. Nr 14, s. 2, 4 kwietnia 1908.
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-01-11] .
- ↑ Karolina Grodziska-Ożóg Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939) wyd. II Wydawnictwo Literackie Kraków 1987 s.109.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Biografia na stronie Katedry Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P–Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985.
- Sławomir Górzyński, Nobilitacje w Galicji w latach 1772–1918, DiG, Warszawa 1997, ISBN 83-85490-88-4.