5 Batalion Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszących – Wikipedia, wolna encyklopedia

Batalion karabinów maszynowych i broni towarzyszących nr 5 – pododdział piechoty Wojska Polskiego.

Batalion nie występował w organizacji pokojowej wojska. Został sformowany w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej w czasie A+52, od 24 do 26 sierpnia 1939 przez 68 pułk piechoty we Wrześni z 17 Dywizji Piechoty^[1].

Mobilizacja odbywała się początkowo w koszarach pułku, a następnie w miejscowości Kaczanowo koło Wrześni. Zmobilizowany batalion 26 sierpnia przeszedł do wsi Obłoczkowo, gdzie kończył prace organizacyjne i zgrywał swoje pododdziały. W nocy 29/30 sierpnia batalion wyruszył marszem pieszym przez Słupcę w rejon Konina. 31 sierpnia o godz.10.00 5 batalion km i br. tow. dotarł nad Kanał Morzysławski koło Konina. Poszczególne kompanie batalionu zajęły na kwatery okoliczne wsie: folwark Kępie, Anielew, Rudzica, Laskówiec.

1 września 1939 5 batalion km i br. tow. organizował obronę na Kanale Morzysławskim na odcinku jezioro Wąsowskie-wieś Laskówiec. 3 września w godzinach popołudniowych batalion wyruszył w kierunku Koła, maszerował bocznymi drogami z uwagi na zatłoczenie głównych traktów oddziałami wojska i uchodźcami cywilnymi. Rano 4 września batalion stanął na odpoczynek w lesie na północ od wsi Chełmno, przy drodze Koło-Dąbie. Wieczorem przeszedł do wsi Lutomierów, gdzie podjął obronę linii Warty. 5 i 6 września przygotowywał obronę na linii rzeki Warty od Uniejowa do ujścia Neru do Warty. 5 września wszedł w skład Grupy Operacyjnej „Koło” i został przydzielony do dyspozycji dowódcy 17 DP. W nocy 6/7 września batalion otrzymał rozkaz marszu w kierunku Kutna, gdzie ruszył przez Barłogi, zatrzymał się rano 7 września w folwarku Ponętów na całodzienny odpoczynek. 7 września o godz.16.00 podjął dalszy marsz wraz z oddziałami 17 DP osiągając 8 września rano rejon Mazew, Zieleniew na południe od Krośniewic. Kolejnej nocy 8/9 września batalion przeszedł do Szamowa^[2].

W rozpoczynającej się bitwie nad Bzurą w ramach natarcia 17 DP na Celestynów, 5 batalion km i br. tow. pozostawał w odwodzie dywizji. Maszerował w odwodzie 17 DP poprzez Witaszewice, Michałowice, Góra Świętej Małgorzaty. W rejonie Góry Św. Małgorzaty marsz batalionu został zatrzymany z powodu silnego ostrzału niemieckiej artylerii 11 września do godz.11.00. 12 września wieczorem batalion miał wesprzeć 68 pp, ale nastąpiła zmiana rozkazów. 5 b km i br. tow. wycofał się za Bzurę do rejonu wsi Ktery, gdzie powierzono mu obronę linii rzeki Bzury i osłonę odwrotu GO „Koło” gen. bryg. Edmunda Knolla-Kownackiego. 13 września od godz.10.00 został podporządkowany dowódcy 68 pp, a następnie wszedł w skład Oddziału Wydzielonego „Szewce” na tych stanowiskach utrzymywał obronę do 15 września godz.14.00. Na odcinku obrony odparł kilka niemieckich ataków piechoty z silnym wsparciem artylerii niemieckiej. Po południu 15 września 5 b km i br. tow. bez 1 kompanii wszedł w skład Oddziału Wydzielonego płk. Konkiewicza i objął obronę linii rzeki Ochni na odcinku Jagniątka-Orłowo.15 września 1 kompania km i br. tow. odeszła wraz z oddziałami 17 DP na wschód dotarła w nocy 15/16 września do Rybna i od rana 16 września organizowała w tym rejonie obronę. W nocy 16/17 września 5 b km i br. tow. w ramach odwrotu osiągnął las na północ od folwarku Poddębina, wszedł w skład Grupy Operacyjnej gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego. O godz.18.00 batalion wyruszył w marsz w składzie kolumny głównej GO gen. Grzmota Skotnickiego poprzez Lubików, Osmolin, Byki, Wszeliwy, Kaptury, Brzozów Stary. Przed świtem 1 kompania 5 b km i br. tow. przeszła w rejon Iłowa. 17 września o godz.9.30 5 batalion bez 1 kompanii zajął stanowiska obronne w rejonie Brzozowa, osłaniał marsz kolumny 70 pułku piechoty płk. Konkiewicza. 18 września pozostałość 1 kompanii 5 batalionu dostały się do niemieckiej niewoli. 19 września około godz.11.00 większość 5 batalionu km i br. tow. dostały się do niemieckiej niewoli wraz z pozostałościami 70 pp pod Młodzieszynem. Mała grupa żołnierzy wraz z dowódcą batalionu mjr. Alfonsem Kuboszem przebiła się do Puszczy Kampinoskiej i wraz pozostałościami Armii „Poznań” przedarła się do Warszawy^[3]. Tam została wcielona w skład odtwarzanego 29 pułku Strzelców Kaniowskich, gdzie mjr Kubosz objął dowództwo jego II batalionu^[4].

Dowództwo batalionu i pododdziałów^[5][6]:

• dowódca batalionu - mjr Alfons Kubosz
• zastępca dowódcy batalionu - kpt. Stanisław Dębicki
• adiutant batalionu - ppor. rez. Mieczysław Maciejewski
• oficer płatnik - ppor. rez. Zdzisław Ciesiołkiewicz
• oficer żywnościowy - ppor. rez. Aleksander Tomiak
• dowódca plutonu łączności - por. Zdzisław Hirschfeldt
• dowódca plutonu pionierów - ppor. rez. Franciszek Grześkiewicz
• dowódca plutonu przeciwpancernego - ppor. rez. Stefan Bąkowski
• dowódca 1 kompanii km i br. tow. - por. Leon Zygarek
  • dowódca I plutonu - ppor. Władysław Szulc
  • dowódca II plutonu - ppor. Marian Pranko-Bogucki
  • dowódca III plutonu - ppor. Bolesław Karoń
  • dowódca IV plutonu (taczanki) - NN
  • dowódca plutonu moździerzy - ppor. Leszek Maryański
• dowódca 2 kompanii km i br. tow. - ppor. Władysław Mossakowski
  • dowódca I plutonu - ppor. Stanisław Nowak
• dowódca 3 kompanii km i br. tow. - por. Marian Wabiszewski
  • dowódca I plutonu - ppor. rez. Henryk Geryng
  • dowódca II plutonu - ppor. rez. Marcin Wapniarski
• dowódca kompanii strzeleckiej - ppor. rez. Roman Mielczarek
  • dowódca II plutonu - ppor. Józef Stawecki
  • dowódca III plutonu - ppor. Jan Przybyłowski

• Przemysław Dymek: 68 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 184. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2019. ISBN 978-83-66508-02-6.
• Przemysław Dymek: Księga wrześniowych walk pułków wielkopolskich. Piechota Tom 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2013. ISBN 978-83-7889-002-7.
• Ludwik Głowacki: 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1969.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.