Antoni Macierewicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Antoni Macierewicz

Antoni Macierewicz (2022)
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1948 Warszawa
Minister obrony narodowej
Okres	od 16 listopada 2015 do 9 stycznia 2018
Przynależność polityczna	Prawo i Sprawiedliwość
Poprzednik	Tomasz Siemoniak
Następca	Mariusz Błaszczak
Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego
Okres	od 4 października 2006 do 5 listopada 2007
Następca	Janusz Nosek
Minister spraw wewnętrznych
Okres	od 23 grudnia 1991 do 20 czerwca 1992
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Poprzednik	Henryk Majewski
Następca	Andrzej Milczanowski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomości w Wikinews

Antoni Macierewicz^ⓘAntoni Macierewicz (ur. 3 sierpnia 1948 w Warszawie) – polski polityk, historyk, nauczyciel akademicki, publicysta.

Działacz opozycji demokratycznej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1968–1989, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. W latach 1991–1993, 1997–2005 i od 2007 poseł na Sejm RP I, III, IV, VI, VII, VIII, IX i X kadencji, w latach 1991–1992 minister spraw wewnętrznych, w 2006 i w 2007 podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, w latach 2006–2007 szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, od 2013 wiceprezes Prawa i Sprawiedliwości, w latach 2015–2018 minister obrony narodowej. Marszałek Senior Sejmu RP IX kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.

Urodził się w Warszawie. Jest synem Zdzisława Macierewicza i Marii z domu Strączyńskiej (1910–2004)^[a][1][2]. Jego rodzice byli pracownikami naukowymi, ojciec docentem chemii (popełnił samobójstwo kilka tygodni po podpisaniu zobowiązania do współpracy z UB^[3]), a matka doktorem biologii^[4].

Uczęszczał w latach 1959–1960 do zakładu Ojców Salezjanów w Rumi, następnie ukończył Szkołę Podstawową nr 25 w Warszawie przy ul. Ogrodowej^[1], po czym rozpoczął naukę w XVII Liceum Ogólnokształcącego im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Warszawie, skąd w 1965 z przyczyn politycznych został relegowany^[5] (za odmowę potępienia na szkolnym apelu orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich^[4]). Po zmianie szkoły zdał maturę w XLII Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Warszawie^[4]. Od 1966 należał do 1. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka” przy warszawskim liceum im. Tadeusza Reytana^[6], był w niej instruktorem harcerskim, przez kilka lat drużynowym. W 1969 współorganizował Gromadę Włóczęgów – krąg starszoharcerski^[4].

W 1966 rozpoczął studia historyczne w Instytucie Historycznym na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego^[4]. Podczas studiów należał do rady wydziałowej Zrzeszenia Studentów Polskich, zaangażował się w działalność opozycyjną, był założycielem Ligi Niepodległościowej. W lutym 1968 zbierał podpisy pod listem do Sejmu PRL przeciw zdjęciu ze sceny Teatru Narodowego Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka^[7]. Był uczestnikiem strajków studenckich w marcu 1968, za co był tymczasowo aresztowany od 28 marca do 3 sierpnia 1968, a w związku z tym został następnie zawieszony w prawach studenta^[4]. W książce Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi (2010) Andrzej Friszke na podstawie materiałów IPN stwierdził, że w marcu 1968 Antoni Macierewicz miał obciążać w śledztwie innych działaczy opozycji, w tym Wojciecha Onyszkiewicza^[8]. Antoni Macierewicz wbrew wcześniejszym deklaracjom^[9] ostatecznie nie pozwał Andrzeja Friszkego. Po wydarzeniach grudniowych na Wybrzeżu w 1970 zorganizował akcję pomocy, polegającą na oddawaniu krwi dla ofiar^[10].

29 czerwca 1971 ukończył studia (praca magisterska Hierarchia władzy a struktura własności ziemskiej w Tawantinsuyu w pierwszej połowie XVI w.^[11] została obroniona pod kierunkiem Antoniego Mączaka)^[12]. Po zamachu stanu generała Augusta Pinocheta w Chile w 1973 pomógł niektórym członkom maoistowskiej partii Movimiento de Izquierda Revolucionaria w uzyskaniu azylu w Polsce^[13]. Jako doktorant Pracowni Dziejów Ameryki Łacińskiej i Afryki Instytutu Historii PAN w Warszawie zajmował się zagadnieniami Ameryki Południowej, podjął się pisania pracy doktorskiej, której mimo wcześniejszego przyjęcia na studium nie ukończył z uwagi na odmowę zatwierdzenia jego kandydatury przez radę naukową^[4]. W latach 1973–1975 koordynował, wraz z innymi niezależnymi intelektualistami, akcję pisania listów protestacyjnych do Sejmu PRL przez wyższe uczelnie, w których sprzeciwiano się zmianom w konstytucji PRL. Bez powodzenia ubiegał się o pracę w PAN, w połowie lutego 1974 zgodził się na pracę bibliotekarza, której nie podjął^[4]. Od 1975 do 1976 wykładał historię Ameryki Łacińskiej w Katedrze Iberystyki na Uniwersytecie Warszawskim^[4]. W tym czasie publikował artykuły na łamach czasopisma „Etnografia Polska” oraz nauczył się języka keczua^[4]. W styczniu 1976 wszczęto na jego rzecz przewód doktorski pod kierunkiem profesora Tadeusza Łepkowskiego, który został przerwany w połowie października 1976 z powodu zaangażowania Antoniego Macierewicza w działalność Komitetu Obrony Robotników^[14]. Ponadto z powodu działalności opozycyjnej została zablokowana publikacja jego książki pt. Ameryka Łacińska w krzywym zwierciadle oraz planowany wyjazd do Argentyny w celu prowadzenia badań archiwalnych^[4].

Po pacyfikacjach wystąpień robotników w okresie czerwca 1976, wraz z członkami KOR, organizował akcję niesienia pomocy represjonowanym robotnikom Radomia, Ursusa, Płocka, Nowego Targu i Grudziądza^[15]. Wraz z niektórymi dawnymi harcerzami Czarnej Jedynki współtworzył konspiracyjną strukturę, która zajmowała się zbieraniem pieniędzy, udzielaniem pomocy prawnej i lekarskiej represjonowanym. We wrześniu 1976 był jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników i współautorem pierwszego apelu KOR^[16]. Rozpoczął następnie wydawanie „Komunikatu KOR-u”. Blisko współpracował wówczas z Jackiem Kuroniem i Adamem Michnikiem. W maju 1977 brał udział w organizowaniu manifestacji w Krakowie upamiętniającej śmierć studenta Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisława Pyjasa^[15]. Od 16 maja do 23 lipca 1977 w Krakowie^[17] oraz na kilka dni w grudniu 1979 był ponownie aresztowany. W październiku 1977 rozpoczął wydawanie podziemnego miesięcznika „Głos” i był jego redaktorem naczelnym od początku do 1990^[4] (początkowo publikowali w nim Adam Michnik, Jacek Kuroń i inni członkowie KOR, zaś po konflikcie z nimi Antoni Macierewicz redagował pismo samodzielnie). Latem 1978 uczestniczył w spotkaniu KSS „KOR” z członkami czechosłowackiej Karty 77 w Karkonoszach^[15]. W październiku 1979 był uczestnikiem solidarnościowej głodówki w Kościele Świętego Krzyża w Warszawie^[18]. W związku z działalnością opozycyjną w latach 70. był rozpracowywany i inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa PRL, sześciokrotnie karany przez kolegia ds. wykroczeń, od 1976 do 1980 co najmniej 23 razy zatrzymywany na 48 godzin, stosowano wobec niego także przeszukania mieszkania^[4]. Dokumenty przechowywane w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej potwierdzają, że był rozpracowywany w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania krypt. „Watra” dot. Jacka Kuronia. 31 maja 1975 został zarejestrowany przez KSMO w ramach Sprawy Operacyjnego Sprawdzenia o krypt. „Macek”, którą prowadzono do dnia 18 października 1989. Materiały zarchiwizowano pod sygn. II-9984 (IPN BU 0258/291)^[19].

Od września 1980 kierował Ośrodkiem Badań Społecznych NSZZ „Solidarność” (formalnie na stanowisku sekretarza naukowego^[4]) i rozpoczął wydawanie w Warszawie niezależnego dziennika „Wiadomości Dnia”^[20]. Od października 1980 był członkiem zespołu doradców Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a później Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. 27 września 1981 był jednym z sygnatariuszy deklaracji założycielskiej Klubów Służby Niepodległości. Jesienią 1981 został wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim, a jednocześnie na terenie całego kraju prowadził wykłady z zakresu historii najnowszej^[4].

Po wprowadzeniu 13 grudnia 1981 stanu wojennego wszedł w skład komitetu strajkowego w Stoczni Gdańskiej. 16 grudnia 1981, po pacyfikacji tego protestu, został internowany (w tym czasie została internowana na kilka miesięcy także jego żona^[21]). Osadzono go najpierw w zakładzie karnym w Iławie, następnie w Kielcach-Piaskach, Rzeszowie-Załężu i Łupkowie. W listopadzie 1982 z powodu stanu zdrowia został skierowany do szpitala powiatowego w Sanoku^[22]. Po uzyskaniu od ordynatora Stanisława Lewka przepustki do dentysty oddalił się ze szpitala, a następnie został przewieziony (m.in. karawanem) do Warszawy. W organizację akcji opuszczenia szpitala i transportu włączył się także miejscowy proboszcz Adam Sudoł, którego zaangażowała przybyła do Sanoka żona Antoniego Macierewicza^[23][24][25]. Natomiast Jerzy Zając, również internowany w Nowym Łupkowie, twierdzi, że Antoni Macierewicz opuścił szpital w Sanoku 2 lub 3 grudnia 1982, kiedy szpital w Sanoku nie był już nadzorowany przez ówczesne władze, przebywali tam zwykli pacjenci, w tym internowani^[26].

Kilka tygodni później, tj. 23 grudnia 1982, internowanie formalnie uchylono^[27]. Antoni Macierewicz jednak do 1984 pozostał w ukryciu, kierując pracami grupy „Głos”, wydającej w podziemiu miesięcznik („Głos”) i tygodnik („Wiadomości”). Jego ówczesne poglądy wyrażał artykuł Odbudowa państwa (sygnowany przez zespół „Głosu”)^[28], który postulował trójporozumienie: „Solidarności” i Kościoła z Ludowym Wojskiem Polskim.

Był członkiem zespołu kierowniczego Archidiecezjalnego Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Warszawie i w 1984 członkiem jego rady programowej^[4]. Współpracował z kontestującą politykę Lecha Wałęsy Grupą Roboczą Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. W 1988 przystąpił do Klubu Myśli Politycznej „Dziekania”, z którego odszedł rok później, gdy klub ten poparł porozumienie Okrągłego Stołu^[29][10].

Jesienią 1989 współtworzył Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, którego został wiceprezesem. W 1990 wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W wyborach parlamentarnych w 1991 25 043 głosami został wybrany posłem z listy Wyborczej Akcji Katolickiej w okręgu warszawskim^[30]. W rządzie Jana Olszewskiego w latach 1991–1992 był ministrem spraw wewnętrznych. Wykonując sejmową tzw. uchwałę lustracyjną, ogłosił tzw. listę Macierewicza, zawierającą nazwiska znanych polityków (m.in. ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy i marszałka Sejmu, prezesa jego własnej partii, Wiesława Chrzanowskiego), zarejestrowanych przez Służbę Bezpieczeństwa PRL jako jej tajni współpracownicy. Wywołało to poważny kryzys polityczny i było jednym z powodów odwołania rządu. Hipotetyczny przebieg zdarzeń z czerwca 1992, w relacji zwolenników odwołanego premiera, przedstawia film Nocna zmiana na podstawie książki Lewy czerwcowy. 20 czerwca 1992 został zwolniony z pełnienia obowiązków ministra^[31].

Od 1981 współpracował i był politycznie, a później także i biznesowo związany z Robertem Luśnią, który był płatnym agentem Służby Bezpieczeństwa, a po uzyskaniu informacji o agenturalnej przeszłości Luśni zerwał z nim współpracę. Zasiadał z Luśnią w radzie fundacji Głos, nie utrzymywali jednak kontaktów, bo od 2004 fundacja nie prowadziła praktycznie żadnej działalności^{[32][33][34][35]}.

19 lipca 1992 został usunięty z ZChN, po czym utworzył m.in. wraz z Mariuszem Maraskiem i Piotrem Walerychem małą partię pod nazwą Akcja Polska^[4], która w czerwcu 1993 weszła w skład Ruchu dla Rzeczypospolitej Jana Olszewskiego. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku bez powodzenia ubiegał się o reelekcję z listy Koalicji dla Rzeczypospolitej w krakowskim^[36] (otrzymał 11 586 głosów).

W listopadzie 1993 reaktywował Akcję Polską. W 1995 wstąpił do Ruchu Odbudowy Polski, a w 1996 został wiceprzewodniczącym rady naczelnej tej partii. W wyborach parlamentarnych w 1997 z listy ROP wszedł do Sejmu III kadencji, uzyskując 15 221 głosów. Po rozłamie w tej partii, tuż po wyborach został prezesem założonej przez siebie partii Ruch Katolicko-Narodowy. W latach 1996–1997 współdziałał w opracowaniu Obywatelskiego Projektu Konstytucji. W 2001 został 24 900 głosami otrzymanymi w okręgu warszawskim wybrany do Sejmu z listy Ligi Polskich Rodzin, której klub opuścił po kilku miesiącach na skutek konfliktu z Romanem Giertychem. W IV kadencji od 2004 do 2005 był członkiem sejmowej komisji śledczej ds. prywatyzacji PKN Orlen^[37].

W wyborach samorządowych w 2002 kandydował na stanowisko prezydenta Warszawy. Kampanię zakończył w pierwszej turze, z poparciem 5849 wyborców (1,09%), zajmując 8. miejsce na czternastu kandydatów^[38]. Współtworzył wówczas koalicję Razem Polsce^[39], zrzeszającą niewielkie konserwatywno-narodowe ugrupowania prawicy, która zaprzestała działalności po porażce w tych wyborach. Od maja do lipca 2004 reprezentował Polskę w Parlamencie Europejskim^[40].

Wraz z Janem Olszewskim i Gabrielem Janowskim i z poparciem Anny Walentynowicz^[41] przed wyborami parlamentarnymi w 2005 stworzył federacyjną partię Ruch Patriotyczny, która w wyborach do Sejmu nie przekroczyła progu wyborczego, uzyskując 1,05% głosów^[42].

21 lipca 2006 został mianowany na stanowisko wiceministra obrony narodowej w rządzie Jarosława Kaczyńskiego, jako likwidator Wojskowych Służb Informacyjnych, weryfikator ich kadr, a także pełnomocnik ds. tworzenia służby kontrwywiadu wojskowego^[43]. Pełnił tę funkcję do 4 października 2006, a od 1 listopada 2007 do 16 listopada 2007 był podsekretarzem stanu w MON^[44].

20 sierpnia 2006 w Telewizji Trwam, odnosząc się do listu byłych ministrów spraw zagranicznych krytykującego odwołanie szczytu Trójkąta Weimarskiego przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego, stwierdził, że większość z nich była agentami sowieckich służb specjalnych, co wywołało żądania reakcji ze strony m.in. opozycji, partii koalicyjnych (Samoobrony RP i LPR) i sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. 25 sierpnia 2006 Antoni Macierewicz przesłał swemu bezpośredniemu zwierzchnikowi, ministrowi obrony narodowej Radosławowi Sikorskiemu, list z wyjaśnieniami. W tym dniu oświadczył też, że: Mówiąc o agenturalnej przeszłości byłych szefów MSZ, użyłem niewłaściwego skrótu myślowego (...), nie cofając wprost swoich oskarżeń^[45]. 28 sierpnia 2006 minister ogłosił, że przesłał swojemu zastępcy pisemne upomnienie i, podobnie jak premier, uważa sprawę za zamkniętą^[46][47].

4 października 2006 został powołany na stanowisko szefa nowej Służby Kontrwywiadu Wojskowego^[41]. 23 stycznia 2007 minister obrony narodowej Radosław Sikorski zwrócił się do premiera Jarosława Kaczyńskiego o jego odwołanie z tej funkcji, wskazując jako główną przyczynę efektywne pozbawienie polskich sił zbrojnych ochrony kontrwywiadowczej. Premier Szefa SKW nie odwołał, natomiast gdy 5 lutego minister Sikorski podał się do dymisji, została ona 7 lutego przyjęta.

16 lutego Prezydent Lech Kaczyński podał do publicznej wiadomości Raport o działaniach żołnierzy i pracowników WSI oraz wojskowych jednostek organizacyjnych realizujących zadania w zakresie wywiadu i kontrwywiadu wojskowego przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych wykraczających poza sprawy obronności państwa i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej^[48], opracowany i sygnowany przez Antoniego Macierewicza jako Przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej.

16 sierpnia 2007, gdy Antoni Macierewicz był szefem SKW, doszło do ostrzału wioski Nangar Chel w Afganistanie. Zginęło wtedy ośmiu cywili. Żołnierzom postawiono zarzuty: w sześciu przypadkach zabójstwa ludności cywilnej. Żandarmeria Wojskowa nie stwierdziła przestępstwa, badając sprawę Nangar Chel. Żandarmi wojskowi uznali, że polscy żołnierze nie działali celowo^[49]. Cztery dni po ostrzale Antoni Macierewicz miał już na biurku raport SKW^[50], który całkowicie zmienił sytuację^[b]. Antoni Macierewicz ze stanowiska szefa kontrwywiadu został odwołany 5 listopada 2007 w związku z uzyskaniem mandatu poselskiego^[51].

W wyborach do Sejmu VI kadencji uzyskał mandat, kandydując z pierwszego miejsca listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu piotrkowskim i otrzymując 40 055 głosów^[52]. Również w 2007 został felietonistą Radia Maryja i Telewizji Trwam (w cyklu Myśląc Ojczyzna i Głos Polski)^[53]. Publikował na łamach „Naszego Dziennika”, „Gazety Polskiej” i „Niezależnej Gazety Polskiej”.

20 lipca 2010 został przewodniczącym zorganizowanego przez parlamentarzystów PiS zespołu parlamentarnego ds. wyjaśnienia przyczyn katastrofy rządowego samolotu Tu-154 w Smoleńsku^[54]. Jako przewodniczący tego zespołu, wysuwał szereg teorii spiskowych dotyczących katastrofy, sugerując m.in., że katastrofa mogła być politycznym zabójstwem, a rozbicie się samolotu – skutkiem zamachu lub innego aktu terrorystycznego^{[55][56][57][58]}. Dochodzenia polskie i międzynarodowe nie znalazły żadnych dowodów potwierdzających taką tezę^[59][60]. Pomimo tego konsekwentnie opisywał zmarłych w katastrofie jako poległych, domagając się uczczenia ich pamięci na równi z poległymi w obronie Polski, m.in. powstańcami warszawskimi^[61].

W wyborach parlamentarnych w 2011 liczbą 41871 głosów Macierewicz uzyskał reelekcję^[62].

W 2012 wygrał prawomocnie proces cywilny o ochronę dóbr osobistych wytoczony mu przez spółkę Agora^[63][64]. Liczne procesy cywilne o naruszenie dóbr osobistych i karne z oskarżenia prywatnego przeciwko Antoniemu Macierewiczowi wiązały się z jego wypowiedziami publicznymi po opublikowaniu tzw. raportu z weryfikacji WSI^[48]. W tych sprawach oddalone zostały wytoczone przeciwko niemu powództwa Zygmunta Solorza^[65], Jana Wejcherta i innych osób^[66][67]. W 2011 Antoni Macierewicz przegrał prawomocnie proces cywilny z koncernem ITI^[68].

W lutym 2012 Antoni Macierewicz wstąpił do PiS^[69] (opuszczając RKN i Ruch Patriotyczny). W marcu tego samego roku objął funkcję prezesa zarządu regionalnego tej partii w okręgu piotrkowskim^[70]. 23 listopada 2013 został wiceprezesem Prawa i Sprawiedliwości^[71].

W 2015 został ponownie wybrany do Sejmu, otrzymując 33960 głosów^[72]. 16 listopada tego samego roku prezydent Andrzej Duda powołał go w skład rządu Beaty Szydło na urząd ministra obrony narodowej^[73].

16 listopada 2015 mianował na szefa gabinetu politycznego oraz na rzecznika prasowego Ministerstwa Obrony Narodowej Bartłomieja Misiewicza, który był zatrudniony w MON do 14 kwietnia 2017^[74]. 18 grudnia 2015 wydał zarządzenie odnośnie Centrum Eksperckiego Kontrwywiadu NATO w Warszawie (powstało 29 września 2015 z inicjatywy służb kontrwywiadu wojskowego Polski i Słowacji z zadaniem prowadzenia specjalistycznych kursów i szkoleń w zakresie kontrwywiadu, a także rozwój doktryn i koncepcji NATO) i w ramach tego polecenia weszli do CEK NATO m.in. Piotr Bączek (szef Służby Kontrwywiadu) i Bartłomiej Misiewicz (szef gabinetu Antoniego Macierewicza) wraz z asystą Żandarmerii Wojskowej wprowadzając nowego p.o. dyrektora CEK NATO płk. Roberta Balę, zastępując dotychczasowego dyrektora Centrum pułkownika Krzysztofa Duszę^[75]. W oświadczeniu NATO podano, że Centrum Eksperckie Kontrwywiadu nie zostało jeszcze akredytowane przy Sojuszu^[76].

W lutym 2016 mianował Wacława Berczyńskiego przewodniczącym Podkomisji ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego pod Smoleńskiem, powołanej przy Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego^[77][78], który w połowie kwietnia 2017 jako szef podkomisji do ponownego zbadania katastrofy smoleńskiej Wacław Berczyński w wywiadzie dla „Dziennika Gazety Prawnej” przyznał, że to on „wykończył” caracale i nieoczekiwanie po wywiadzie zrezygnował z kierowania podkomisją smoleńską wyjeżdżając do USA^[79] (pozostał jej członkiem)^[79]. Macierewicz wskazał, że rezygnacja Berczyńskiego wynikała „ze względów osobistych, głównie rodzinnych i zdrowotnych”^[80]. Platforma Obywatelska po wypowiedzi Berczyńskiego o „wykańczaniu” caracali zawiadomiła Prokuraturę Regionalną w Szczecinie o możliwości popełnienia przez niego przestępstwa^[80]. W kwietniu podpisał koncepcję powołania Wojsk Obrony Terytorialnej^[81]. W czerwcu wydał polecenie, by ofiary ze Smoleńska były czczone w każdym apelu wojskowym. Zarządzenie zostało rozesłane wewnętrzną pocztą do wszystkich jednostek wojskowych. W każdym apelu pamięci, w którym uczestniczy wojsko, ma być przywołany prezydent Lech Kaczyński z małżonką, Ryszard Kaczorowski, dowódcy sił zbrojnych, duchowni i pozostali uczestnicy tragicznego lotu. Zgodnie z poleceniem na każdej uroczystości z udziałem honorowej asysty wojska odczytywana była lista ofiar katastrofy prezydenckiego samolotu 10 kwietnia 2010^[82]. W 2016 przygotował nowelizację ustawy o Agencji Mienia Wojskowego (uchwalona w październiku 2016), która zakładała odstąpienie od konkursów na stanowiska prezesa AMW, jego zastępców i dyrektorów oddziałów regionalnych^[83].

W okresie sprawowania urzędu ministra obrony narodowej przez Macierewicza (od 16 listopada 2015 do lipca 2017) z armii odeszło 36 generałów^[84] (na dzień 31.07.2017 jest 68^[84]), w tym między innymi^[c] oraz ponad 200 (z ok. 1,5 tys.) pułkowników, z których część nie zgadzała się z jego działaniami w resorcie obrony^{[85][86][87][88]}.

Jego działalność stała się przedmiotem książki Tomasza Piątka pt. Macierewicz i jego tajemnice (Wydawnictwo Arbitror, 2017, ISBN 978-83-948331-0-7)^[89].

W lipcu 2017 wysłał 46 wniosków o nominacje generalskie z okazji 15 sierpnia do Prezydenta RP, który jako zwierzchnik Sił Zbrojnych, wyznacza lub odrzuca wniosek ministra obrony narodowej do awansu oficerów na najwyższe stopnie wojskowe^[84][90] oraz złożył 14 wniosków nominacyjnych z okazji 11 listopada, które nie zostały zaakceptowane przez zwierzchnika Sił Zbrojnych i nie były wręczone^[91]. Ostatecznie szef MON Antoni Macierewicz 24 listopada 2017 wycofał wnioski o awanse generalskie^[92]. 11 grudnia 2017 objął ponownie urząd ministra obrony narodowej w nowo utworzonym rządzie Mateusza Morawieckiego^[93]. Odwołany ze stanowiska ministra obrony narodowej 9 stycznia 2018^[94].

11 stycznia 2018 został powołany przez swojego następcę, Mariusza Błaszczaka, na przewodniczącego Podkomisji ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego pod Smoleńskiem (podkomisji powołanej przy Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego)^[95]. 6 lutego 2018 na antenie Telewizji Republika, razem z Ryszardem Gromadzkim, rozpoczął prowadzenie programu pt. Pilnujmy Polski, poświęconego kluczowym zagadnieniom związanym z bezpieczeństwem Polski^[96][97].

W czerwcu 2018 nakładem wydawnictwa „Znak” wydana została nieautoryzowana biografia Antoniego Macierewicza, przygotowana przez dziennikarzy tygodnika „Wprost”: Marcina Dzierżanowskiego i Annę Gielewską^[98]. 3 sierpnia z okazji 70. urodzin Antoniego Macierewicza nakładem Wydawnictwa LTW ukazała się księga pamiątkowa Niepodległość ma jeden kształt. Księga dedykowana Antoniemu Macierewiczowi w 70. rocznicę urodzin. Zawiera ona bibliografie prac A. Macierewicza oraz artykuły naukowe z zakresu m.in. historii służb specjalnych^[99]. W październiku nakładem wydawnictwa Arbitror wydana została książka pt. Macierewicz. Jak to się stało, w której autor Tomasz Piątek skupia się na aktywności Macierewicza w okresie PRL-u. Publikacja zawiera m.in. wniosek, wynikający z dokumentów dostępnych w IPN, że Antoni Macierewicz znajdował się pod ochroną elitarnej jednostki Biura Studiów SB^[100][101]. W odpowiedzi na publikacje o Macierewiczu, 9 października 2019 nakładem wydawnictwa Biały Kruk ukazała się książka Jerzego Kłosińskiego pt. „Macierewicz. Człowiek do zadań niemożliwych”^[102], opierająca się na dokumentach archiwalnych oraz rozmowach z otoczeniem Macierewicza, jak i nim samym. Jerzy Kłosiński podczas premiery książki stwierdził, że „Polakom należy się prawda o Antonim Macierewiczu”^[103].

W 2019 w wyborach do Sejmu otrzymał 31 280 głosów i uzyskał mandat^[104]. W listopadzie 2019 prezydent Andrzej Duda wyznaczył go na marszałka seniora Sejmu IX kadencji^[105]. 6 lipca 2021 zasiadł w radzie Fundacji Archiwum Jana Olszewskiego^[106]. 11 kwietnia 2022 Macierewicz przedstawił końcowy raport Podkomisji ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego pod Smoleńskiem^[107]. Z powodu udostępnienia w raporcie nieocenzurowanych zdjęć ofiar (w tym zwłok prezydenta Lecha Kaczyńskiego), raport został usunięty ze stron rządowych, a Macierewicz opublikował pisemne przeprosiny za upowszechnianie tych drastycznych fotografii^[108]. W wyborach do Sejmu X kadencji uzyskał mandat, startując z pierwszego miejsca w okręgu nr 10 (Piotrków Trybunalski), osiągając wynik 32 496 głosów^[109].

15 grudnia 2023 Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało, iż Podkomisja ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego pod Smoleńskiem, działająca przy PKBWL została zlikwidowana^[110]. 24 października 2024 MON przedstawiło raport zespołu badającego prace podkomisji, który negatywnie ocenił jej działanie we wszystkich badanych aspektach, tj. gospodarności, legalności, celowości oraz rzetelności, i na jego podstawie zapowiedziało złożenie do prokuratury 24 wniosków dotyczących Antoniego Macierewicza^[111]. W związku z wnioskami raportu, 25 października 2024, współprzewodniczący Nowej Lewicy, Włodzimierz Czarzasty, złożył wniosek do prezydenta RP Andrzeja Dudy, o pozbawienie Macierewicza Orderu Orła Białego^[112].

Odznaczenia i ordery

• Order Orła Białego – 13 września 2022 (przez prezydenta Andrzeja Dudę)^[113][114]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 3 maja 1990 (zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego)^[115]
• Krzyż Wolności i Solidarności – 2017^[116][117]
• Odznaka honorowa „Husarz Polski” (nr 36) – 2006
• Odznaka okolicznościowa Ministerstwa Obrony Narodowej – 2015, ex officio^[118]
• Medal Honorowy za zasługi dla Żandarmerii Wojskowej – 2016^[119]
• Honorowa Odznaka GROM (nr 146) – 2017^[120]
• Krzyż „Golgota Wschodu” – 2018^[121].

Nagrody i wyróżnienia

• Tytuł „Człowieka Roku 2010” przyznany przez „Gazetę Polską”^[122]
• Nagroda Grzegorza I Wielkiego (przyznana przez czasopismo „Niezależna Gazeta Polska – Nowe Państwo”) – 2012^[123]
• Medal Przemysła II – 2013^[124]
• Nagroda Patrioty Roku im. Kazimierza Odnowiciela (przyznana przez środowisko wydawnictwa Biały Kruk) – 2016^[125]

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
1991		Wyborcza Akcja Katolicka	Sejm I kadencji	nr 1	25 043 (2,59%)[126]
1993		Koalicja dla Rzeczypospolitej	Sejm II kadencji	nr 1	11 586 (2,51%)[127]
1997		Ruch Odbudowy Polski	Sejm III kadencji	nr 2	15 221 (5,39%)[128]
2001		Liga Polskich Rodzin	Sejm IV kadencji	nr 19	24 900 (3,39%)[129]
2002		Razem Polsce	Prezydent m.st. Warszawy	–	5849 (1,09%)[130]
2005		Ruch Patriotyczny	Sejm V kadencji	nr 20	5893 (1,86%)[131]
2007		Prawo i Sprawiedliwość	Sejm VI kadencji	nr 10	40 055 (13,72%)[132]
2011			Sejm VII kadencji		41 871 (16,03%)[133]
2015			Sejm VIII kadencji		33 960 (11,89%)[134]
2019			Sejm IX kadencji		31 280 (9,03%)[135]
2023			Sejm X kadencji		32 496 (8,19%)[136]

Prace naukowe

• Ameryka Łacińska w XIX i XX w.: sprawozdanie z obrad konferencji, „Dzieje Najnowsze” 4, 1972, nr 2, s. 171–180 (z Robertem Mroziewiczem)^[137][138]
• Inkap Runam, czyli o tym jak rządzono Tawantinsuyu. cyfrowaetnografia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-29)]., „Etnografia Polska” 17, 1973, nr 2, s. 179–212^[139][138]
• Upadek Tawantinsuyu, czyli z czego żyli Inkowie. cyfrowaetnografia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-29)]., „Etnografia Polska” 18, 1974, nr 2, s. 145–178^[140][138]

Książki polityczno-publicystyczne

• Niepodległość pracy (1981, Ośrodek Badań Społecznych NSZZ „Solidarność”)^[141]
• Raport z weryfikacji WSI (2007, Wydawnictwo Sowa)^[142]
• Oburzeni (2013, Biały Kruk, współautor)
• Wygaszanie Polski 1989–2015 (2015, Biały Kruk, współautor)
• Głos niepodległości (2016, Biały Kruk)

Antoni Macierewicz jest żonaty z Hanną z domu Natora (ur. 1948)^[143], z którą ma córkę Aleksandrę Wesołowską^[144], laktotechnolog^[145].

Ma dwójkę rodzeństwa: Barbarę (ur. 1938) i Wojciecha (ur. 1945)^[4].

Antoni Macierewicz i Katarzyna Gójska zostali rodzicami chrzestnymi adoptowanego dziecka Tomasza Sakiewicza – Konstantego^[146].

Jest katolikiem, jako dziecko był ministrantem^[147].

• lista Macierewicza
• raport Macierewicza

• Strona sejmowa posła VI kadencji. [dostęp 2011-09-27].
• Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2011-09-27].
• Teresa Bochwic: Antoni Macierewicz. W: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956-89. Jan Skórzyński (red.). T. I. Warszawa: Ośrodek Karta, 2000, s. 219–222. ISBN 83-88288-65-2.
• Tomasz Piątek: Macierewicz. Jak to się stało?. Warszawa: Arbitror, 2018. ISBN 978-83-66095-02-1.
• Marcin Dzierżanowski, Anna Gielewska: Antoni Macierewicz. Biografia nieautoryzowana. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2018. ISBN 978-83-240-4179-4.
• Jerzy Kłosiński: Macierewicz. Człowiek do zadań niemożliwych. Kraków: Wydawnictwo Biały Kruk, 2019. ISBN 978-83-7553-280-7.