Fryderyk X – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fryderyk X

Frederik André Henrik Christian

Forbundne, forpligtet, for Kongeriget Danmark Zjednoczeni, zaangażowani dla Królestwa Danii
Król Danii
Okres	od 14 stycznia 2024
Poprzednik	Małgorzata II
Dane biograficzne
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	26 maja 1968 Kopenhaga
Ojciec	Henryk de Laborde de Monpezat
Matka	Małgorzata II
Żona	Maria Donaldson
Dzieci	Chrystian Izabela Wincenty Józefina
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Duńska rodzina królewska

JKM Król JKM Królowa JKM Emerytowana Królowa Małgorzata JKW Książę Koronny JKW Księżniczka Izabela JKW Książę Wincenty JKW Księżniczka Józefina JKW Książę Joachim JKW Księżna Maria JE Hrabia Mikołaj JE Hrabia Feliks JE Hrabia Henryk JE Hrabianka Atena JKW Księżniczka Benedykta JKM Królowa Anna Maria hrabia Ingolf

Fryderyk X (duń. Frederik André Henrik Christian; ur. 26 maja 1968 w Kopenhadze) – król Danii od 14 stycznia 2024 roku. Jest najstarszym dzieckiem królowej Danii, Małgorzaty II, oraz jej męża, Henryka de Laborde de Monpezata.

W 2004 roku ożenił się z Australijką, Marią Donaldson (ur. 1972). Ma z nią czworo dzieci – Chrystiana (ur. 2005), Izabelę (ur. 2007), Wincentego (ur. 2011) i Józefinę (ur. 2011).

Urodził się 26 maja 1968 roku w Kopenhadze jako najstarsze dziecko następczyni tronu Danii, Małgorzaty Glücksburg, oraz jej męża, Henryka de Laborde de Monpezata. W chwili jego narodzin na duńskim tronie zasiadał jego dziadek ze strony matki, Fryderyk IX.

Został ochrzczony w wierze luterańskiej 24 czerwca 1968 roku kościele Holmen w Kopenhadze^[1]. Jego rodzicami chrzestnymi zostali: jego ciotka, królowa Anna Maria, jego stryj, hrabia Etienne de Laborde de Monpezat, a także: Jerzy Glücksburg (książę Danii), Józefina Szarlotta Koburg (wielka księżna Luksemburga), baron Maximilian de Watteville-Berckheim i Birgitta Juel Hillingsø(inne języki)^[2][3]. Chłopiec ubrany był w szatę, którą w 1870 roku zakupiła królowa Luiza Bernadotte. Pierwszy raz szata została założona przez jego pradziadka, przyszłego króla Danii, Chrystiana X (ostatniego władcę o tym imieniu na duńskim tronie).

Książę otrzymał imiona Fryderyk Andrzej Henryk Chrystian (duń. Frederik André Henrik Christian). Pierwsze imię nie było niespodzianką – kolejni władcy Danii byli nazywani naprzemiennie Fryderykami lub Chrystianami. Imię to nosił dziadek chłopca, Fryderyk IX. Drugie imię – Andrzej – otrzymał po swoim dziadku ze strony ojca, Andrzeju (André) de Laborde de Monpezacie. Trzecie imię otrzymał po swoim ojcu, Henryku de Laborde de Monpezacie, a ostatnie – po swoim pradziadku, Chrystianie X.

Ma młodszego brata – Joachima (ur. 7 czerwca 1969).

Uczęszczał do szkoły podstawowej Krebs’ w latach 1974–1981, jednak przez pierwsze dwa lata jego nauka odbywała się w Pałacu Amalienborg. Od trzeciej klasy uczęszczał już na zajęcia do budynku szkoły. W 1986 roku ukończył Øregaard Gymnasium(inne języki). Od 18. roku życia jest członkiem Rady Stanu, której przewodniczy pod nieobecność swojej matki. Służbę wojskową odbył w trzech różnych formacjach wojskowych w tym w jednostce specjalnej Duńskiej Marynarki Wojennej – Frømandskorpset(inne języki).

Jako Fryderyk Henriksen w latach 1992–1993 studiował politologię na Uniwersytecie Harvarda. W 1994 roku odbywał trzymiesięczną praktykę w misji dyplomatycznej Królestwa Danii przy ONZ. W lutym 1995 roku ukończył studia na Uniwersytecie w Aarhus. Od października 1998 roku pełnił funkcję pierwszego sekretarza Ambasady Królestwa Danii w Paryżu. 9 października 2009 roku został wybrany na członka Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego^[4].

W lutym 2022 roku odniósł się do inwazji Rosji na Ukrainę^[5][6], pisząc: „To, czego doświadczamy teraz w Europie, jest nieskończenie smutne, a śledzenie sytuacji na Ukrainie jest bolesne. Moja rodzina i ja jesteśmy głęboko poruszeni obrazami i historiami, których codziennie jesteśmy świadkami. To robi bardzo duże wrażenie. Na szczęście możemy również opowiedzieć naszym dzieciom o jedności, jaką reszta Europy i społeczność światowa okazują narodowi ukraińskiemu oraz o wielkiej akcji pomocy humanitarnej, która ma miejsce. Ważne jest, abyśmy zachowali nadzieję i dzielili się dobrem, które dzieje się pośród całego okrucieństwa”^[7].

31 grudnia 2023 r. jego matka, królowa Małgorzata II ogłosiła, że abdykuje 14 stycznia 2024 na jego rzecz^[8].

W wyniku abdykacji swojej matki, królowej Małgorzaty II, 14 stycznia 2024 r. objął duński tron jako Fryderyk X. Uroczystość przekazania tronu miała miejsce na zamku Christiansborg^[9]. Za swoją dewizę przyjął hasło Forbundne, forpligtet, for Kongeriget Danmark – pierwsze od czasów króla Fryderyka VII nieodnoszące się do chrześcijańskiego Boga^[10].

Fryderyk X ze swoją pierwszą oficjalną wizytą zagraniczną w dniach 31 stycznia–2 lutego 2024 roku udał się do Polski, gdzie odwiedził Warszawę i Szczecin^[11][12].

Był związany z modelką, Katją Storkholm Nielsen, a następnie z piosenkarką – Marią Montel, a także ze stylistką, Bettiną Odum^[13].

W 2000 roku, w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Sydney, poznał Marię Donaldson^[14][15]. Ponieważ Fryderyk przedstawił się jej po prostu jako „Fred z Danii”, kobieta nie zdawała sobie początkowo sprawy, że ma do czynienia z następcą duńskiego tronu^[13]. „Kiedy spotkaliśmy się po raz pierwszy, uścisnęliśmy sobie ręce. Nie wiedziałam, że jest księciem Danii. Pół godziny później ktoś podszedł do mnie i powiedział: Czy wiesz, kim są ci ludzie?” – wspominała później Maria^[13]. Po zakończeniu Igrzysk Fryderyk powrócił do Danii, gdzie zerwał ze swoją ówczesną partnerką – stylistką, Bettiny Odum. Postanowił kontynuować relację z Marią – poprzez korespondencję mailową czy rozmowy telefoniczne. Ostatecznie para zakochała się w sobie, a 23 września 2003 roku dwór królewski oficjalnie ogłosił zaręczyny Fryderyka z Marią^[16]. Ślub pary odbył się 14 maja 2004 roku w katedrze Marii Panny w Kopenhadze^[17].

W kwietniu 2005 roku ogłoszono, że para książęca spodziewa się swojego pierwszego dziecka. 15 października 2005 roku urodził się pierwszy syn Fryderyka i Marii. Na chrzcie oficjalnie poinformowano, że otrzymał imiona Chrystian Waldemar Henryk Jan (duń. Christian Valdemar Henri John).

26 października 2006 roku poinformowano, że para książęca spodziewa się swojego drugiego dziecka. Rozwiązanie nastąpiło 21 kwietnia 2007 roku. Na chrzcie dziewczynki ogłoszono, że otrzymała ona imiona Izabela Henryka Ingryda Małgorzata (duń. Isabella Henrietta Ingrid Margrethe)

6 sierpnia 2010 roku podano do informacji publicznej, że żona Fryderyka jest w kolejnej ciąży. 8 stycznia 2011 roku na świat przyszły bliźnięta – chłopiec i dziewczynka. Na ich chrzcie ogłoszono, że syn pary książęcej otrzymał imiona Wincenty Fryderyk Minik Aleksander (duń. Vincent Frederik Minik Alexander) a córka – Józefina Zofia Ivalo Matylda (duń. Josephine Sophia Ivalo Mathilda)

• Jako potomek królowej brytyjskiej, Wiktorii Hanowerskiej, zajmuje (odległe) miejsce w linii sukcesji do brytyjskiego tronu.
• Na podstawie historii jego miłości do Marii Donaldson powstał film Jak zostać księżną? (ang. Mary: The Making of a Princess)^[18]. W rolę Fryderyka wcielił się Ryan O'Kane(inne języki)^[19].

26 maja 1968 – 14 stycznia 1972: Jego Królewska Wysokość Książę Fryderyk

14 stycznia 1972 – 29 kwietnia 2008: Jego Królewska Wysokość Książę Koronny Danii

29 kwietnia 2008 – 14 stycznia 2024 Jego Królewska Wysokość Książę Koronny Danii, hrabia Monpezat

od 14 stycznia 2024 – Jego Królewska Mość Król Danii

• Order Słonia (1972)
• Wielki Komandor Orderu Danebroga (1972)
• Odznaka Honorowa Orderu Danebroga (1972)
• Medal Pamiątkowy 50-lecia Panowania Królowej Małgorzaty II (2022)^[20]
• Medal Wspomnieniowy księcia Henryka (2018)
• Medal Pamiątkowy Złotych Godów Królowej Małgorzaty i księcia Henryka (2017)
• Medal Pamiątkowy 75-lecia Urodzin Królowej Małgorzaty II (2015)
• Medal Pamiątkowy 40-lecia Panowania Królowej Małgorzaty II (2012)
• Medal Pamiątkowy 70-lecia Urodzin Królowej Małgorzaty II (2010)
• Medal Pamiątkowy 75-lecia Urodzin księcia Henryka (2011)
• Medal Pamiątkowy 25-lecia Panowania Królowej Małgorzaty II (1997)
• Medal Pamiątkowy Srebrnych Godów Królowej Małgorzaty i księcia Henryka (1992)
• Medal Wspomnieniowy 100-lecia od Narodzin Króla Fryderyka IX (1999)
• Medal Wspomnieniowy Królowej Ingrid (2001)
• Medal Pamiątkowy 50-lecia od Przybycia Królowej Ingrid do Danii (1985)
• Medal Królewski Nagrody z Koroną (2000)
• Odznaka Honorowa za Dobrą Służbę w Marynarce
• Odznaka Zasługi Gwardii
• Odznaka Honorowa Zrzeszenia Oficerów Rezerwy
• Odznaka Honorowa Duńskiego Stowarzyszenia Sportowców Wojskowych
• Medal Zasługi Grenlandzkiego Samorządu
• Order Królewski Serafinów (2013, Szwecja)^[21]
• Medal 70. Urodzin Króla Karola XVI Gustawa (2016, Szwecja)
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (Norwegia)
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (2013, Finlandia)^[22]
• Krzyż Wielki Orderu Sokoła (1996, Islandia)^[23]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa Nassauskiego (2003, Luksemburg)
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (2015, Holandia)^[24]
• Medal Koronacyjny Króla Wilhelma Aleksandra (Holandia, 2013)
• Krzyż Wielki Orderu Ojaswi Rajanya (Nepal)
• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia (Jordania)
• Order Chryzantemy (Japonia)
• Krzyż Wielki Orderu Chula Chom Klao (Tajlandia)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1993, Włochy)^[25]
• Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (1995, Estonia)^[26]
• Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Niemcy)
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (2004, Rumunia)
• Order Stara Płanina I klasy (2006, Bułgaria)
• Krzyż Wielki Orderu Honoru (Grecja)
• Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (2007, Brazylia)^[27]
• Krzyż Wielki Orderu Rio Branco (1999, Brazylia)^[28]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile)
• Wielka Wstęga Orderu Orła Azteckiego (2016, Meksyk)^[29]

• Fryderyk na oficjalnej stronie duńskiej rodziny królewskiej