ITS-II – Wikipedia, wolna encyklopedia

ITS-II
Ilustracja
Prototyp ITS-II na lotnisku w Skniłowie. Przy szybowcu Michał Blaicher
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Warsztaty Szybowcowe ZASPL

Konstruktor

Wacław Czerwiński, Władysław Jaworski

Typ

szybowiec

Konstrukcja

drewniana

Załoga

1

Historia
Data oblotu

listopad 1932

Liczba egz.

5

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

12 m

Wydłużenie

10

Długość

6,35 m

Wysokość

1,4 m

Powierzchnia nośna

14,4 m²

Profil skrzydła

IAW 192

Masa
Własna

104 kg

Użyteczna

75 kg

Startowa

180 kg

Osiągi
Prędkość minimalna

44 km

Prędkość ekonomiczna

49 km

Prędkość optymalna

53 km

Doskonałość maks.

16,5 przy 53 km

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

ITS-II – polski szybowiec treningowy zaprojektowany w Instytucie Techniki Szybownictwa w dwudziestoleciu międzywojennym.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Szybowiec ITS-II
Szybowiec ITS-II w locie na holu. Skniłów 1933 r.

Na początku lat trzydziestych XX wieku polskie szybownictwo nie dysponowało konstrukcją umożliwiającą płynne przejście w szkoleniu pilotów pomiędzy szybowcem szkolnym a wyczynowym[1]. Dlatego też w 1932 roku inż. Wacław Czerwiński i inż. Władysław Jaworski opracowali projekt szybowca, który początkowo nosił oznaczenie CWJ-2[2]. W Instytucie Techniki Szybownictwa opracowano też specjalny wóz przeznaczony do transportu szybowca[3].

Podczas jego konstruowania przyjęto założenia pozwalające na zmniejszenie kosztów produkcji i eksploatacji poprzez zmniejszenie rozmiarów i wagi szybowca, co miało też ułatwiać hangarowanie i transport. Szybowiec miał też mieć dobre właściwości aerodynamiczne umożliwiające loty żaglowe oraz przeloty, co miano osiągnąć poprzez uzyskanie prędkości opadania poniżej 0,9 m/sek i maksymalnie dużej prędkości poziomej. Miał też mieć dużą wytrzymałość konstrukcyjną, ponieważ zakładano, że będzie wykorzystywany do startów na holu za samolotem i samochodem oraz do lotów chmurowych i burzowych[1].

Model szybowca został poddany badaniom w tunelu aerodynamicznym Laboratorium Aerodynamicznego Politechniki Lwowskiej[1], po ich zakończeniu Warsztaty Szybowcowe ZASPL przystąpiły w 1932 roku do budowy prototypu oznaczonego ITS IIa/32[2]. Szybowiec otrzymał numer fabryczny 114 i rejestracyjny SP-085, nadano mu też nazwę własną "Mały Szlem"[4]. Jego oblot został wykonany w listopadzie 1932 roku na lotnisku w Skniłowie. Pilotem oblatywaczem był inż. Adam Nowotny, jako samolot holujący wykorzystano Hanriot H.28[4][1].

Próby w locie wypadły pozytywnie, w ocenie oblatywacza szybowiec wykazał się dobrymi właściwościami lotnymi. Na początku 1933 roku wyprodukowano kolejne dwa egzemplarze (SP-092 i SP-096), a następnie dwa kolejne. Podczas eksploatacji ujawniły się problemy - szybowiec miał niewystarczającą sztywność tylnej części kadłuba i usterzenia co spowodowało wystąpienie drgań typu buffeting[4]. Wszystkie istniejące egzemplarze zostały przekonstruowane, zmieniono przekrój tej części kadłuba na sześciokątny[4]. Tak poprawione szybowce eksploatowano z oznaczeniem ITS-II/33.

W lutym 1933 r. prototyp szybowca został użyty podczas pierwszego w Polsce kursu holu na holu za samolotem, który został przeprowadzony na lotnisku mokotowskim w Warszawie. W lipcu odbył się drugi kurs tego typu we Lwowie, podczas którego użyto dwóch szybowców ITS-II[2]. W efekcie doświadczeń uzyskanych podczas lotów szybowce zmodyfikowano poprzez dodanie tablicy przyrządów, zmianie podłogi kabiny pilota na płaską oraz przekonstruowanie fotela pilota i płozy ogonowej[4].

22 kwietnia 1933 r. Maria Younga-Mikulska ustaliła na tym szybowcu w Bezmiechowej kobiecy rekord długotrwałości lotu wynoszący 1 h 50 min[4]. W tym samym roku Michał Blaicher, podczas II Mityngu Lotniczego we Lwowie, wykonał na ITS-II pierwsze w Polsce pokazowe loty akrobacje na szybowcu[5].

W 1934 roku Instytut Techniki Szybownictwa przeprowadził badania szybowca w locie. Wprowadzenie do użytku udanego szybowca Komar wstrzymało rozwój ITS-II i jego produkcję. Istniejące egzemplarze użytkowano do treningu, szkolenia w locie na holu i akrobacji w szkołach szybowcowych w Bezmiechowej, Polichnie oraz we Lwowie[4].

Konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]

Jednomiejscowy szybowiec treningowy w układzie zastrzałowego górnopłata o konstrukcji drewnianej.

Kadłub o konstrukcji półskotupowej o przekroju sześciokątnym. Kabina pilota odkryta, wyposażona w tablicę z podstawowymi przyrządami, pedały i regulowany fotel dostosowany do spadochronu plecowego Irvin[1]. Statecznik pionowy stanowił integralną część kadłuba. Z przodu kadłuba był zamontowany hak do startów z lin gumowych i lotów na holu[1].

Płat dwudzielny, dwudźwigarowy o obrysie prostokątnym z zaokrąglonymi końcówkami, podparty zastrzałami w układzie V[1]. Do pierwszego dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem[4]. Wyposażony w lotki o napędzie linkowym.

Usterzenie klasyczne, krzyżowe o konstrukcji drewnianej, powierzchnie sterów kryte płótnem[4]. Statecznik poziomy wolnonośny, dwudzielny.

Podwozie jednotorowe złożone z jesionowej płozy podkadłubowej amortyzowanej krążkami gumowymi i płozy ogonowej[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h Inż. Wacław Czerwiński: szybowiec treningowy ITS. II/a. „Czasopismo Lotnicze”. 1/1933, s. 10-12, 25 stycznia 1933. Lwów: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie. 
  2. a b c ITS-II (CWJ-2), 1932. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-06-01].
  3. Agnieszka Cieślik: Wokół Instytutu Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa we Lwowie (1932–1939), w: Przedwojenny Lwów i jego uczeni. Sylwetki–działalność naukowa–osiągnięcia, pod red. Sławomira Dorockiego i Pawła Brzegowego. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej : Śródmiejski Ośrodek Kultury : Grupa Badawcza "Towarzystwo Lelewelowskie", 2016, s. 146. ISBN 978-83-62919-48-2. OCLC 995783085.
  4. a b c d e f g h i Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976, s. 403-404. OCLC 830596725.
  5. ITS-II "Mały szlem". piotrp.de. [dostęp 2019-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-02)]. (pol.).