Mewa (szybowiec) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mewa

Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Warsztaty Szybowcowe w Warszawie
Konstruktor	Szczepan Grzeszczyk, Antoni Kocjan
Typ	szybowiec
Konstrukcja	drewniana
Załoga	2
Historia
Data oblotu	1936
Wycofanie ze służby	połowa lat 50. XX w.
Liczba egz.	5
Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość	17 m
Wydłużenie	14,1
Długość	7,3 m
Wysokość	1,95 m
Powierzchnia nośna	20,5 m²
Masa
Własna	190 kg
Użyteczna	166 kg
Startowa	356 kg
Osiągi
Prędkość minimalna	49 km/h
Prędkość ekonomiczna	55 km/h
Prędkość optymalna	64 km/h
Prędkość min. opadania	0,7 m/s przy 55 km/h
Doskonałość maks.	25,6 (przy 64 km/h)
Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska, Estonia, Jugosławia
Multimedia w Wikimedia Commons

Mewa – polski dwumiejscowy szybowiec wyczynowy zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

Inżynierowie Szczepan Grzeszczyk i Antoni Kocjan w 1935 r. zaprojektowali dwuosobowy szybowiec wyczynowy, który otrzymał nazwę Mewa. Jego prototyp, noszący znaki rejestracyjne SP-487, został zbudowany wiosną 1936 r. w Warsztatach Szybowcowych w Warszawie, oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec miał przekroczoną założoną masę własną o 20 kg^[1].

Pod koniec czerwca 1936 r. prototyp został przygotowany do startu w IV Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej. Spodziewano się, że zastosowane w nim klapolotki dadzą mu przewagę nad konkurencją w zakresie rozpiętości prędkości oraz możliwości ciasnego krążenia. Jako pilot został zgłoszony Michał Offierski, organizacją zgłaszającą szybowiec do startu była Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej^[2]. Z powodu nieukończenia prób nie został dopuszczony do startu^[3]. W późniejszym czasie wprowadzono w konstrukcji modyfikacje, zmianie uległo usterzenie pionowe^[4]. Środowisko lotnicze pokładało w nowej konstrukcji nadzieje na ustanawianie nowych rekordów w klasie szybowców dwumiejscowych^[5].

Szybowiec wystartował w kolejnych, V Krajowych Zawodach Szybowcowych, które odbyły się w terminie 5–15 sierpnia 1937 r. w Inowrocławiu. Mieczysław Urban, bez pasażera, zajął na nim trzecie miejsce w klasyfikacji ogólnej^[6]. Szybowiec wykazał się doskonałymi właściwościami lotnymi nawet w obszarach ujemnej termiki^[7].

W 1938 r. powstał egzemplarz wzorcowy dla produkcji seryjnej, który miał dodane interceptory oraz zmiany w konstrukcji osłony kabiny. Cztery egzemplarze Mewy wystartowały w VI Krajowych Zawodach Szybowcowych w Inowrocławiu, które odbyły się w dniach 13-22 lipca 1938 r.^[8] Szybowce zostały dopuszczone do lotów bez pasażera. Romuald Szukiewicz zajął dziewiąte miejsce, Ryszard Dyrgałła piętnaste, Michał Offierski dwudzieste a Mieczysław Urban dwudzieste pierwsze^[9]. Budowę jednego z egzemplarzy ufundowały zakłady Strem, które przekazały szybowiec Aeroklubowi Warszawskiemu^[10].

Od 1939 r. szybowiec został dopuszczony do lotów z pasażerem i podjęto próby bicia rekordów w klasie szybowców dwumiejscowych. 27 kwietnia 1939 r. Jerzy Pietrow i Władysław Dziergas wykonali na Mewie lot trwający 11 godzin i 2 minuty^[11], 18 maja 1939 r. Jerzy Pietrow i Józef Jakubiec, startując z Żaru, ustanowili nowy rekord Polski w tej klasie w przelocie otwartym, uzyskując 302 km^[12][13][14].

Do września 1939 r. zbudowano pięć egzemplarzy Mewy – prototyp i cztery egzemplarze seryjne. Jeden egzemplarz przetrwał działania wojenne w Miłosnej, skąd został zabrany przez Niemców. Licencję na budowę szybowca uzyskała Estonia^[15] i Jugosławia, jeden z wyprodukowanych na licencji egzemplarzy był użytkowany w Jugosławii do lat 50. XX w^[16].

Dokumentacja techniczna Mewy ocalała i po zakończeniu II wojny światowej została przekazana z Jugosławii do Instytutu Szybownictwa. Inżynierowie Józef Niespał i Andrzej Kokot opracowali ją pod kątem rozpoczęcia produkcji. Z przyczyn politycznych władze komunistyczne zdecydowały o skierowaniu do produkcji niemieckiego szybowca DFS Kranich II, który produkowano jako IS-C Żuraw^[17].

Dwumiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie wolnonośnego średniopłata o konstrukcji drewnianej.

Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju eliptycznym, całkowicie kryty sklejką brzozową. Kabina załogi dwumiejscowa z miejscami w układzie tandem. Osłona kabiny dwuczęściowa, ze szkieletem z rurek stalowych, otwierana na prawo. Pierwsza kabina wyposażona w tablicę przyrządów z prędkościomierzem, wysokościomierzem, wariometrem, busolą i zakrętomierzem. W drugiej kabinie znajdowały się pedały i drążek sterowy, które można było demontować na czas lotu. Pomiędzy załogantami pozostawiono wolną przestrzeń z przeznaczaniem na radiostację i przyrządy pomiarowe. Fotele regulowane, dostosowane do spadochronów plecowych. W kadłubie znajdowały się trzy bagażniki dostępne z wnętrza kabiny. Z produktu kadłuba umieszczono zaczep do lotu na holu oraz hak do startu z lin gumowych^[18].

Skrzydło o obrysie trapezowym, mające w widoku z przodu tzw. mewi kształt, wyposażone w lotki typu Friese (w prototypie zastosowano klapolotki). Dżwigar skrzynkowy, drewniany, wspomagany dodatkowym skośnym zastrzałem pomocniczym. Pokrycie płata do dźwigara sklejką, dalej płótnem. Na górnej powierzchni płata umieszczono drewniane interceptory^[19].

Usterzenie klasyczne, krzyżowe. Statecznik poziomu dwudzielny, płytowy, wolnonośny, zamocowany do statecznika pionowego za pomocą łożysk kulkowych. Statecznik pionowy o konstrukcji drewnianej, ster kierunku rogowo odciążony aerodynamicznie. Stateczniki do dźwigarów kryte sklejką dalej płótnem.

Podwozie jednotorowe z jesionową płozą przednią, amortyzowaną dętką oraz metalową płozą ogonową. Do startu stosowano odrzucany dwukołowy wózek startowy^[20].

Szybowiec był malowany w całości na kolor kremowy. Na usterzeniu pionowym umieszczone było logo Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej^[19].

• Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
• Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
• Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. III. Sandomierz: Stratus, 2008. ISBN 978-83-89450-84-5. OCLC 316539921.
• Adam Skarbiński: Dzieje lotnictwa na Podbeskidziu. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2015. ISBN 978-83-64688-05-8. OCLC 909180717.
• Henryk Szydłowski (red.): Polskie lotnictwo sportowe. Kraków: KAW, 1986. ISBN 83-03-01157-X. OCLC 803064028.
• Przed Zawodam i Szybowcowemi 1936. „Skrzydlata Polska”. 7/1936, lipiec 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• IV. Krajowe Zawody Szybowcowe w Ustjanowej (28.VI—12.VII. 36). „Skrzydlata Polska”. 8/1936, sierpień 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Polskie rekordy szybowcowe. „Skrzydlata Polska”. 4/1937, kwiecień 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Szczegółowe wyniki 5 Krajowych Zawodów Szybowcowych w Inowrocławiu. „Skrzydlata Polska”. 10/1937, listopad 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• SZYBOWNICTWO L.O.P.P.. „Skrzydlata Polska”. 2/1938, luty 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Przed dorocznym egzaminem. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Szczegółowe wyniki indywidualne w Krajowych Zawodach Szybowcowych. „Skrzydlata Polska”. 8/1938, sierpień 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Aeroklub Warszawski w roku 1938. „Skrzydlata Polska”. 3/1939, marzec 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Szybownictwo. „Skrzydlata Polska”. 4/1939, kwiecień 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Zatwierdzenie rekordów. „Skrzydlata Polska”. 7/1939, lipiec 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.