Jan – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jan (stgr. Ἰωάννης od hebr. rdzenia יחנ – łaska) – imię męskie pochodzenia biblijnego. Po hebrajsku יוחנן (Johanan) oznacza „Jahwe jest łaskaw”. Według Ewangelii imię to nosił prorok Jan Chrzciciel oraz apostoł Jan Ewangelista. Zostało ono przejęte najpierw do greki, a potem do łaciny. Rozpowszechniło się we wszystkich krajach chrześcijańskich.

W polskich dokumentach zapisywano najpierw to imię w postaci Ioannes, Iohannes (1012-18), później także Jan (1161), Jon (1302), Johan (1320), Jen (1366), Johans (1385) oraz Joan (forma kresowa, 1432). Największą popularność zyskała forma Jan, od czasów średniowiecza będąca jednym z najczęściej nadawanych imion. W 2022 r. imię Jan nosiło 493 283 osób w Polsce (6. miejsce wśród imion męskich pod względem popularności)[1], wcześniej jednak imię to zajmowało pierwsze miejsce wśród imion męskich w populacji (np. w 2004 r. jedynie dwa imiona żeńskie – Anna i Maria – występowały częściej od Jana[2]).

Przekształcenia i zdrobnienia: Han, Hanek, Haniek, Hanisz, Hanus, Iwan, Iwasz, Jach, Jachu, Janczy, Janiec, Janicek, Janik, Janisław, Jano, Janek, Janko, Janosik, Jasiek, Jaszko, Jaś, Jaśko, Jasio, Janusz, Jasz[3].

Żeńskim odpowiednikiem jest Joanna, i – późniejszym – Janina.

Imieniny

[edytuj | edytuj kod]

Jan imieniny obchodzi 10 stycznia, 12 stycznia, 15 stycznia, 17 stycznia, 19 stycznia, 23 stycznia, 31 stycznia, 2 lutego, 4 lutego, 8 lutego, 20 lutego, 24 lutego, 3 marca, 5 marca, 8 marca, 11 marca, 19 marca, 24 marca, 27 marca, 30 marca, 3 kwietnia, 7 kwietnia, 13 kwietnia, 27 kwietnia, 6 maja, 7 maja, 10 maja, 12 maja, 13 maja, 15 maja, 18 maja, 19 maja, 21 maja, 22 maja, 23 maja, 24 maja, 27 maja, 30 maja, 3 czerwca, 11 czerwca, 12 czerwca, 16 czerwca, 20 czerwca, 22 czerwca, 24 czerwca, 26 czerwca, 27 czerwca, 30 czerwca, 8 lipca, 11 lipca, 21 lipca, 23 lipca, 31 lipca, 4 sierpnia, 8 sierpnia, 9 sierpnia, 13 sierpnia, 18 sierpnia, 19 sierpnia, 20 sierpnia, 29 sierpnia, 30 sierpnia, 31 sierpnia, 2 września, 3 września, 9 września, 11 września, 13 września, 14 września, 16 września, 20 września, 23 września, 27 września, 28 września, 1 października, 9 października, 10 października, 19 października, 23 października, 24 października, 1 listopada, 8 listopada, 11 listopada, 12 listopada, 13 listopada, 17 listopada, 24 listopada, 26 listopada, 1 grudnia, 4 grudnia, 5 grudnia, 9 grudnia, 14 grudnia, 15 grudnia, 17 grudnia i 27 grudnia.

Odpowiedniki w innych językach

[edytuj | edytuj kod]
  • angielski: John, Ian, Jack, Hank, Jon, Sean, Evan, Jonny/Johnny/Johnnie;
  • białoruski: Іван (Iwan), Ян (Jan), Янка (Janka), Ясь (Jaś);
  • bułgarski: Иван (Iwan), Йон (Jon), Йован (Jowan), Ванче (Wancze), Ванчо (Wanczo);
  • czeski: Jan, Ivan, Johan, Honza;
  • duński: Jens, Jais, Iben, Iven, Evan, Even;
  • esperanto: Johano[4]
  • fiński: Jukka, Juhani, Jussi, Janne;
  • francuski: Jean;
  • grecki: Ιωάννης (Joannes), Γιάννης (Giannes);
  • hiszpański: Juan;
  • interlingua: Jean, Johannes;
  • irlandzki: Seán, Shane, Shaine, Shaun, Shawn;
  • japoński: ヤン Yan;
  • kataloński: Joan;
  • litewski: Jonas, Jasius;
  • łacina: Joannes, Johannes;
  • łotewski: Jānis;
  • macedoński: Ivan, Jovan, Vančo, Vane;
  • niderlandzki: Johannes, Jan, Joannes, Johan;
  • niemiecki: Johannes, Johann, Hannes, Hanns, Hans, Heinz, Jan, Jens;
  • norweski: Johan, Jens, Hans, Jo, Evan;
  • portugalski: João;
  • rosyjski: Иван (Iwan), Иоанн (Ioann);
  • rumuński: Ioan, Ion, Ian, Iane, Ivan;
  • serbsko-chorwacki: Ivan, Jovan, Jovanka, Jovo;
  • słowacki: Ján, Ivan, Janko;
  • słoweński: Ivan, Jan, Janez, Janko, Jovan;
  • sycylijski: Giuvanni;
  • szwedzki: Johannes, Johan, Jöns, Jan, John, Hans, Ivan;
  • ukraiński: Іван (Iwan), Іоанн (Ioann);
  • węgierski: János, Iván;
  • włoski: Giovanni, Gianni, Giovannino, Vanni, Nanni.

Imię to ma również kilka tradycyjnych zestawień z drugimi imionami:

W języku włoskim imię to występujące jako pierwsze jest często łączone z drugim imieniem, np. Giovanni Lorenzo = Gianlorenzo (Jan Wawrzyniec), Giovanni Carlo = Giancarlo (Jan Karol).

Przysłowia

[edytuj | edytuj kod]
  • Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał
  • Chrzest Jana w deszczowej wodzie trzyma zbiory na przeszkodzie
  • Jutro święty Janek, puśćmy na wodę wianek
  • Jaka na Jana od Krzyża pogoda się głosi, taką, jak starzy mówią, Nowy Rok przynosi
  • Na Święty Jan, jagód pełen dzban

Znane osoby noszące imię Jan

[edytuj | edytuj kod]

Władcy

[edytuj | edytuj kod]
Jan II Komnen

Cesarze bizantyjscy

[edytuj | edytuj kod]
Jan od Książąt Litewskich

Królowie i książęta polscy

[edytuj | edytuj kod]

Królowie Portugalii

[edytuj | edytuj kod]
Jan II Dobry

Władcy francuscy

[edytuj | edytuj kod]

Władcy hiszpańscy

[edytuj | edytuj kod]

Władcy skandynawscy

[edytuj | edytuj kod]

Władcy brytyjscy

[edytuj | edytuj kod]

Książęta Liechtensteinu

[edytuj | edytuj kod]

Pozostali władcy

[edytuj | edytuj kod]

Duchowni

[edytuj | edytuj kod]
Jan VII
Jan XIX

Papieże

[edytuj | edytuj kod]

Patriarchowie Konstantynopola

[edytuj | edytuj kod]
Jan Chrzciciel
Jan XXIII

Święci i błogosławieni

[edytuj | edytuj kod]
Jan Stryprock
Jan Styrna

Biskupi polscy

[edytuj | edytuj kod]

Pozostałe osoby

[edytuj | edytuj kod]
  • Jochanan – postać biblijna, przywódca grupy uchodźców żydowskich zmierzającej do Egiptu
  • Janick Gers – gitarzysta heavymetalowego zespołu Iron Maiden
Jan A.P. Kaczmarek
Jan Bazen
Jan Berzin
Jan Chrystian Kamsetzer
Jan Henryk Dąbrowski
Jan Dworak
Jan Heweliusz
Jan Jeziorański
Jan Karol Chodkiewicz
Jan Lesman-Brzechwa
Jan Maria Vianney
Jan Parandowski
Jan Plata-Przechlewski
Jan Rokita
Jan Schmid
Jan Śniadecki
Jan Twardowski
Jan Wincenty Bandtkie
Jan Zamoyski
Jan Železný
Giovanni Botero
Giovanni van Bronckhorst

Giovanni

[edytuj | edytuj kod]

Hannes

[edytuj | edytuj kod]
Hans Eysenck
Hans-Jürgen Wischnewski
Joanis Metaksas

Joanis

[edytuj | edytuj kod]
Iwan IV Groźny
Janne Happonen
Janos Bolyai
Jean-Claude Duvalier
Jean de La Bruyère
Jean-Louis Tauran
Jean-Philippe Rameau
Jens Evensen
Johan Christian Fabricius
Johann Wolfgang von Goethe
Johan (Jan) Sebastian Bach

Johann

[edytuj | edytuj kod]
Johannes Chrysostomus Wolfgang Amadeus Mozart

Johannes

[edytuj | edytuj kod]
John Austin
John Christopher Smith
John Dolmayan
John Field
John Hadley
John Hersey
John Lennon
John Maynard Keynes
John Parrott
John Ruiz
Johnny Hallyday

Johnny

[edytuj | edytuj kod]
Jon Lord
Juan Sebastián Elcano
Sean Connery

Jóannes

[edytuj | edytuj kod]

Jan w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Otwarte Dane [online], dane.gov.pl [dostęp 2022-06-13].
  2. STATYSTYKA 50 najpopularniejszych imion w Polsce w podziale na płeć. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2004 r.. [dostęp 2008-10-28]. (pol.). (.pdf)
  3. Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 205. ISBN 83-7097-464-3.
  4. Kazimierz Tymiński: Mały słownik polsko-esperancki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 430. ISBN 83-214-0326-3.