Okręg Stanisławów Armii Krajowej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Okręg Stanisławów Armii Krajowej

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Rozformowanie	1944
Organizacja
Kryptonim	Kawon, Karaś, Struga, Światła
Rodzaj sił zbrojnych	partyzantka
Formacja	SZP, ZWZ, AK
Podległość	Komenda Główna AK

Okręg Stanisławów SZP, ZWZ, wreszcie Armii Krajowej noszący kryptonimy „Kawon”, „Karaś”, „Struga”, „Światła”.

Okręg rozwijał się w trudnych warunkach geopolitycznych. Jego inspektoraty, położone nad granicą, inwigilowane były przez NKWD i inne służby specjalne ZSRR. W 1942 i ponownie w 1943 Niemcy rozbili sztab okręgu, aresztując jego kadrę. Do organizowania nowego sztabu KG Armii Krajowej delegowała z Warszawy nowych oficerów.

W planach operacyjnych Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej do jego zadań zaliczano unieruchomienie przez przynajmniej trzy dni węzłów kolejowych w Stanisławowie i Chodorowie, telekomunikacji oraz ruchu na szosach Podkarpacia. Rozpatrywano też opanowanie Stanisławowa. Okręg otrzymał również zadanie osłony ludności polskiej przed nasilającymi się o pogromami Polaków ze strony UPA.

Na początku marca 1944 okręg stanisławowski liczył ponad 5 tys. ludzi w szeregach Armii Krajowej oraz około 2 tys. osób cywilnych w szeregach samoobrony^[1], uzbrojonych 300 karabinów i 2000 granatów^[a]. Zorganizowany był w 90 plutonów pełnych i 16 szkieletowych.

10 marca 1944 kpt. Herman wydał rozkaz operacyjny do „Burzy”.

 Osobny artykuł: Akcja „Burza” w Okręgu Stanisławów Armii Krajowej.

Okręg Stanisławów Armii Krajowej obejmował obszar około 16.000 km². Liczba ludności wynosiła około 1,4 miliona. Charakteryzował się najmniejszym procentem ludności narodowości polskiej wśród okręgów Armii Krajowej. Do używania języka polskiego przyznawało się 22,4% ludności, do ukraińskiego i ruskiego – 68,9%. Do obrządku rzymskokatolickiego przyznawało się 16,6%, a greckokatolickiego 72,9%. Występowały tu silne tendencje nacjonalistyczne. Polacy skupieni byli w trzech większych miastach – Kołomyi, Stanisławowie i Stryju, gdzie język polski używało 42% do 65%, a rzymskich katolików było około 35%. Liczbę grekokatolików szacowano na 18 do 28%^[2].

Struktura organizacyjna podana za Atlas polskiego podziemia niepodległościowego^[3]:

• Inspektorat Stanisławów Armii Krajowej
• Inspektorat Kołomyja Armii Krajowej
• Inspektorat Stryj Armii Krajowej
• Samodzielny Obwód Stanisławów-Miasto

30 czerwca 1944 komenda Obszaru Lwów swoim rozkazem dokonała reorganizacji wprowadzając trzy podokręgi^[b]. Powstał Podokręg Stanisławów Armii Krajowej w składzie^[4]:

• Inspektorat Stryj Armii Krajowej
• Inspektorat Drohobycz Armii Krajowej
• Samodzielny Obwód Stanisławów.

Komendanci

• por. Jan Wyszyński „Roman Leszczyński” (komendant Okręgu ZWZ-2 Stanisławów do marca 1940)^[5]
• ppłk Jan Rogowski „Włodzimierz” (20 stycznia 1942 – 10 listopada 1942)
• 11 listopada 1942 – 15 stycznia 1943, vacat
• kpt. Władysław Herman „Żuraw” (15 stycznia 1943 – 31 lipca 1944)

Szef sztabu

• kpt.-mjr Rudolf Jan Majewski (luty 1942 – 10 listopada 1942)

• Jerzy Węgierski: Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol. Kraków: Platan, 1996. ISBN 83-85222-85-5. Brak numerów stron w książce
• Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
• Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956. Warszawa: Lublin: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8.
• Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Materiały sympozjum nt: Operacja zbrojna Armii Krajowej kryptonim Burza na ziemiach południowo-wschodnich II RP w 1944. Biblioteczka Na Kresach Południowo-Wschodnich 1939-1945 nr 7. Kraków 1994
• Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk: W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej”. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997. ISBN 83-86268-63-8. Brak numerów stron w książce
• Jerzy Węgierski: Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol. Kraków 1996: Wydawnictwo Platan. ISBN 83-85222-85-5. Brak numerów stron w książce

• p
• d
• e

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja „Ostra Brama” Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamachy na Curta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy