Parlament Rzeczypospolitej Polskiej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2024-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Parlament Rzeczypospolitej Polskiej – dwuizbowy parlament, organ władzy ustawodawczej w Rzeczypospolitej Polskiej. W skład parlamentu wchodzą Sejm jako izba niższa oraz Senat jako izba wyższa. Liczbę członków izb określa Konstytucja RP (art. 96: 460 posłów na Sejm, art. 97: 100 senatorów).

Gmach Parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się w Warszawie przy ulicy Wiejskiej.

W przypadkach określonych w Konstytucji (art. 114) członkowie obu izb obradując razem, tworzą Zgromadzenie Narodowe zwoływane przez marszałka Sejmu.

Wybory w III RP

Wybory parlamentarne zarządza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 98 Konstytucji RP i na warunkach w niej określonych. Wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej odbywają się co 4 lata w okręgach wyborczych, zaś do Senatu odbywają się w jednomandatowych okręgach wyborczych i są powszechne, bezpośrednie oraz głosowanie obywa się zgodnie z zasadą tajności. Za organizację i przeprowadzenie wyborów odpowiada Państwowa Komisja Wyborcza.

Sejm III RP

Osobny artykuł: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.

Izba niższa parlamentu w Polsce. Składa się z 460 posłów, którzy tworzą kluby lub koła poselskie albo pozostają niezrzeszeni. Posłowie wraz z senatorami mogą powołać kluby lub koła parlamentarne. Pracami Sejmu kieruje Marszałek Sejmu wybierany na pierwszym posiedzeniu nowej kadencji Sejmu.

Sejm obraduje na posiedzeniach w Sali Posiedzeń, zwoływanych przez Marszałka Sejmu, oraz pracuje w komisjach sejmowych (stałych, nadzwyczajnych lub śledczych).

Senat III RP

Osobny artykuł: Senat Rzeczypospolitej Polskiej.

Izba wyższa parlamentu w Polsce. W jego skład wchodzi 100 senatorów wybieranych w jednomandatowych okręgach wyborczych. Tak jak posłowie, senatorowie mogą tworzyć kluby lub koła senackie, jak również wspólnie z posłami parlamentarne. Pracami Senatu RP kieruje marszałek Senatu wybierany na pierwszym posiedzeniu nowej kadencji. Senatorowie pracują w komisjach senackich oraz obradują na posiedzeniach zwoływanych przez marszałka.

Zgromadzenie Narodowe w III RP

Osobny artykuł: Zgromadzenie Narodowe (Polska).

Zgromadzenie Narodowe jest wspólnym posiedzeniem senatorów oraz posłów zwoływanym przez marszałka Sejmu, który również przewodniczy obradom. W przypadku kiedy Marszałek Sejmu nie może przewodniczyć obradom zastępuje go Marszałek Senatu.

Kadencje

Sejmu i Senatu w II Rzeczypospolitej

Kadencja		Dzień wyborów	Początek kadencji	Pierwsze posiedzenie		Koniec kadencji	Marszałkowie
Sejmu RP	Senatu RP	Dzień wyborów	Początek kadencji	Sejmu RP	Senatu RP	Koniec kadencji	Sejmu RP	Senatu RP
Sejm Ustawodawczy posłowie	brak^[1]	16 I 1919	–	10 II 1919	–	27 XI 1922	Wojciech Trąmpczyński	–
I posłowie	I senatorowie	5 XI 1922	1922	28 XI 1922	28 XI 1922	27 XI 1927	Maciej Rataj	Wojciech Trąmpczyński
II posłowie	II senatorowie	4 III 1928	1928	27 III 1928	27 III 1928	30 VIII 1930	Ignacy Daszyński	Julian Szymański
III posłowie	III senatorowie	16 XI 1930	1930	9 XII 1930	9 XII 1930	10 VII 1935	Kazimierz Świtalski	Władysław Raczkiewicz
IV posłowie	IV senatorowie	8 IX 1935	1935	4 X 1935	4 X 1935	13 IX 1938	Stanisław Car (do 18 VI 1938) Walery Sławek	Aleksander Prystor
V posłowie	V senatorowie	6 XI 1938	1938	28 XI 1938	28 XI 1938	2 XI 1939^[2]	Wacław Makowski	Bogusław Miedziński

Sejmu w PRL

W PRL instytucja Senatu została zniesiona na podstawie wyników referendum w 1946 r., które zostało sfałszowane.

Kadencja Sejmu	Dzień wyborów	Początek kadencji Sejmu PRL	Pierwsze posiedzenie Sejmu PRL	Koniec kadencji Sejmu PRL	Marszałkowie Sejmu PRL
Sejm Ustawodawczy posłowie	19 I 1947	4 II 1947	4 II 1947	4 VIII 1952	Władysław Kowalski
I posłowie	26 X 1952	20 XI 1952	20 XI 1952^[3]	20 XI 1956	Jan Dembowski
II posłowie	20 I 1957	20 II 1957	20 II 1957	20 II 1961	Czesław Wycech
III posłowie	16 IV 1961	16 IV 1961	15 V 1961	16 IV 1965	Czesław Wycech
IV posłowie	30 V 1965	30 V 1965	24 VI 1965	30 V 1969	Czesław Wycech
V posłowie	1 VI 1969	1 VI 1969	27 VI 1969	15 II 1972	Czesław Wycech (do 11 II 1971) Dyzma Gałaj
VI posłowie	19 III 1972	19 III 1972	28 III 1972	19 III 1976	Stanisław Gucwa
VII posłowie	21 III 1976	21 III 1976	25 III 1976	21 III 1980	Stanisław Gucwa
VIII posłowie	23 III 1980	23 III 1980	2 IV 1980	31 VIII 1985	Stanisław Gucwa
IX posłowie	13 X 1985	13 X 1985	6 XI 1985	3 VI 1989	Roman Malinowski
X posłowie	4 i 18 VI 1989	18 VI 1989	4 VII 1989	25 XI 1991	Mikołaj Kozakiewicz

Sejmu i Senatu w III Rzeczypospolitej

Po zmianie Konstytucji PRL z 1952 w kwietniu 1989 przywrócono istnienie Senatu jako izby wyższej polskiego parlamentu.

Kadencja Sejmu RP i Senatu RP w III RP trwa 4 lata i rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu RP i kończy się w przeddzień pierwszego posiedzenia następnej kadencji. Sejm RP może skrócić kadencję uchwała podjętą większością 2/3 głosów co skutkuje skróceniem kadencji Senatu RP.

Kadencja		Dzień wyborów	Początek kadencji	Pierwsze posiedzenie		Koniec kadencji	Marszałkowie
Sejmu RP	Senatu RP	Dzień wyborów	Początek kadencji	Sejmu RP	Senatu RP	Koniec kadencji	Sejmu RP	Senatu RP
X posłowie	I senatorowie	4 i 18 VI 1989	18 VI 1989	4 VII 1989	4 VII 1989	25 XI 1991	Mikołaj Kozakiewicz	Andrzej Stelmachowski
I posłowie	II senatorowie	27 X 1991	25 XI 1991	25 XI 1991	26 XI 1991	30 maja 1993	Wiesław Chrzanowski	August Chełkowski
–^[4]							Wiesław Chrzanowski^[5]	August Chełkowski^[5]
II posłowie	III senatorowie	19 IX 1993	19 IX 1993	14 X 1993	15 X 1993	19 X 1997	Józef Oleksy (do 3 III 1995) Józef Zych	Adam Struzik
III posłowie	IV senatorowie	21 IX 1997	20 X 1997	20 X 1997	21 X 1997	18 X 2001	Maciej Płażyński	Alicja Grześkowiak
IV posłowie	V senatorowie	23 IX 2001	19 X 2001	19 X 2001	20 X 2001	18 X 2005	Marek Borowski (do 20 IV 2004) Józef Oleksy (do 5 I 2005) Włodzimierz Cimoszewicz	Longin Pastusiak
V posłowie	VI senatorowie	25 IX 2005	19 X 2005	19 X 2005	20 X 2005	4 XI 2007	Marek Jurek (do 27 IV 2007) Ludwik Dorn	Bogdan Borusewicz
VI posłowie	VII senatorowie	21 X 2007	5 XI 2007	5 XI 2007	5 XI 2007	7 XI 2011	Bronisław Komorowski (do 8 VII 2010) p.o. Stefan Niesiołowski^[6] Grzegorz Schetyna
VII posłowie	VIII senatorowie	9 X 2011	8 XI 2011	8 XI 2011	8 XI 2011	11 XI 2015	Ewa Kopacz (do 22 IX 2014) p.o. Jerzy Wenderlich^[7] Radosław Sikorski (do 23 VI 2015) p.o. Jerzy Wenderlich^[8] Małgorzata Kidawa-Błońska
VIII posłowie	IX senatorowie	25 X 2015	12 XI 2015	12 XI 2015	12 XI 2015	11 XI 2019	Marek Kuchciński (do 9 VIII 2019) p.o Ryszard Terlecki^[9] Elżbieta Witek	Stanisław Karczewski
IX posłowie	X senatorowie	13 X 2019	12 XI 2019	12 XI 2019	12 XI 2019	12 XI 2023	Elżbieta Witek	Tomasz Grodzki
X posłowie	XI senatorowie	15 X 2023	13 XI 2023	13 XI 2023	13 XI 2023	^[10]	Szymon Hołownia	Małgorzata Kidawa-Błońska

Przypisy

↑ Przepisy ustrojowe nie przewidywały istnienia Senatu w latach 1918-1922.
↑ 2 XI 1939 Sejm i Senat zostały rozwiązane przez Prezydenta RP, który 1 XII 1939 zarządził wybory na 60 dni po zakończeniu wojny.
↑ Uchwała Rady Państwa z 13 XI 1952.
↑ Obie izby parlamentu były rozwiązane w dniach 31 V 1993 – 19 IX 1993.
↑ ^a ^b Urząd pełnił na mocy art. 10 MK.
↑ Po rezygnacji Bronisława Komorowskiego 8 lipca przez kilka godzin pełnił funkcję p.o. marszałka Sejmu (funkcja ta została wprowadzona uchwałą Sejmu w styczniu 2009, pełni ją najstarszy z wicemarszałków) do czasu wyboru nowego marszałka.
↑ Po rezygnacji Ewy Kopacz 22 września przez 3 dni (od 22 do 24 IX) pełnił funkcję p.o. marszałka Sejmu (funkcja ta została wprowadzona uchwałą Sejmu w styczniu 2009, pełni ją najstarszy z wicemarszałków) do czasu wyboru nowego marszałka.
↑ Po rezygnacji Radosława Sikorskiego 23 czerwca przez 3 dni (od 23 do 25 VI) pełnił funkcję p.o. marszałka Sejmu (funkcja ta została wprowadzona uchwałą Sejmu w styczniu 2009, pełni ją najstarszy z wicemarszałków) do czasu wyboru nowego marszałka.
↑ 9 sierpnia 2019 w związku z rezygnacją z urzędu marszałka obowiązki marszałka określone Regulaminem Sejmu pełnił wicemarszałek Ryszard Terlecki.
↑ Kadencja Sejmu i Senatu trwa 4 lata i upływa w przeddzień zebrania się nowo wybranego Sejmu.

Linki zewnętrzne

[1] Przepisy ustrojowe nie przewidywały istnienia Senatu w latach 1918-1922.

[2] 2 XI 1939 Sejm i Senat zostały rozwiązane przez Prezydenta RP, który 1 XII 1939 zarządził wybory na 60 dni po zakończeniu wojny.

[3] Uchwała Rady Państwa z 13 XI 1952.

[4] Obie izby parlamentu były rozwiązane w dniach 31 V 1993 – 19 IX 1993.

[MK-5] Urząd pełnił na mocy art. 10 MK.

[6] Po rezygnacji Bronisława Komorowskiego 8 lipca przez kilka godzin pełnił funkcję p.o. marszałka Sejmu (funkcja ta została wprowadzona uchwałą Sejmu w styczniu 2009, pełni ją najstarszy z wicemarszałków) do czasu wyboru nowego marszałka.

[7] Po rezygnacji Ewy Kopacz 22 września przez 3 dni (od 22 do 24 IX) pełnił funkcję p.o. marszałka Sejmu (funkcja ta została wprowadzona uchwałą Sejmu w styczniu 2009, pełni ją najstarszy z wicemarszałków) do czasu wyboru nowego marszałka.

[8] Po rezygnacji Radosława Sikorskiego 23 czerwca przez 3 dni (od 23 do 25 VI) pełnił funkcję p.o. marszałka Sejmu (funkcja ta została wprowadzona uchwałą Sejmu w styczniu 2009, pełni ją najstarszy z wicemarszałków) do czasu wyboru nowego marszałka.

[9] 9 sierpnia 2019 w związku z rezygnacją z urzędu marszałka obowiązki marszałka określone Regulaminem Sejmu pełnił wicemarszałek Ryszard Terlecki.

[10] Kadencja Sejmu i Senatu trwa 4 lata i upływa w przeddzień zebrania się nowo wybranego Sejmu.

[11] Republika Kosowa jest obecnie uznawana przez 105 ze 193 państw członkowskich ONZ, 23 z 28 państw członkowskich UE, w tym przez Polskę, oraz 24 z 28 państw członkowskich NATO (stan na 11 lutego 2014)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[A]

Albania Andora Austria Belgia Białoruś Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Czarnogóra Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Kazachstan Kosowo^[A] Liechtenstein Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Malta Mołdawia Monako Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rosja Rumunia San Marino Serbia Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Turcja Ukraina Węgry Wielka Brytania Włochy
Terytoria zależne	Gibraltar Guernsey Jersey Wyspa Man Wyspy Owcze
Państwa nieuznawane	Naddniestrze (Mołdawia)

Historia	Kalendarium Stolica Władcy Historia kobiet w Polsce Prehistoria ziem polskich Historia Polski (do 1138) Polska w okresie rozbicia dzielnicowego (1138–1320) Historia Polski (1320–1386) Historia Polski (1386–1492) Historia Polski (1492–1572) Historia Polski (1572–1697) Historia Polski (1697–1763) Historia Polski (1764–1795) Pod zaborami (1795–1918) Polska w czasie I wojny światowej II Rzeczpospolita Polska w czasie II wojny światowej Polska Rzeczpospolita Ludowa Gospodarka Partie polityczne LWP III Rzeczpospolita
Geografia	Krainy historyczne Krainy geograficzne Mapy topograficzne Miejscowości i ich części Miasta Lasy Wyspy Jeziora Rzeki Góry Parki narodowe Szata roślinna Fauna Ochrona przyrody Regionalizacja fizycznogeograficzna
Prawo i ustrój polityczny	Podział administracyjny Konstytucja System prawny Prawa człowieka Wymiar sprawiedliwości Parlament Wybory Partie polityczne Politycy Polityka zagraniczna Polska w organizacjach międzynarodowych Polska w Unii Europejskiej
Demografia, bezpieczeństwo i życie społeczne	Demografia Polskie nazwiska Polacy Polonia Związki wyznaniowe Mniejszości narodowe i etniczne Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego Przestępczość Siły Zbrojne System opieki zdrowotnej Ordery i odznaczenia (lista) Sport Święta państwowe Dni wolne od pracy
Kultura	Architektura Polszczyzna Styl narodowy Sztuka Teatr Kinematografia Literatura Dewizy polskie Media Muzyka Pieśni hymniczne Tańce narodowe Folklor Stroje ludowe Edukacja System oświaty Szkolnictwo wyższe Filozofia Polscy patroni Etymologia nazwy Godło Flagi Polonica Tradycje życia codziennego Kuchnia
Gospodarka	Rolnictwo Przemysł Turystyka Transport Marynarka Handlowa Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna Waluta Narodowy Bank Polski Giełda Papierów Wartościowych Transformacja systemowa Plan Balcerowicza Historia gospodarcza Energetyka Kopalnie Górnośląski Okręg Przemysłowy Polska A i B Venture capital