Batalion „Dzik” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Batalion „Dzik” – I Batalion Wojskowej Służby Ochrony Powstania utworzony w 1942 w ramach Służby Ochrony Powstania. W czasie konspiracji batalion składał się z pięciu kompanii o numerach 11, 12, 13, 14 i 15 wchodząc w skład Rejonu I Obwodu Śródmieście AK. W okresie powstania warszawskiego oddział uczestniczył w walkach jako oddział liniowy, na Starym Mieście w ramach Zgrupowania "Róg", na Powiślu oraz w Śródmieściu Północ i Śródmieście-Południe.

W ramach Rejonu I WSOP w czerwcu 1944 I Batalion WSOP liczył 5 kompanii obejmując 39 oficerów, 12 podchorążych, 105 podoficerów i 262 szeregowych. Łącznie 418 żołnierzy i oficerów^[1]. Stan ten nie obejmował kobiet z Wojskowej Służby Kobiet. Według podanych informacji oddziały WSOP miały samodzielnie lub we współpracy z innymi oddziałami opanować obiekty:

• 11 kompania miała opanować: Fabrykę garbników "Quebracho" na ul. Rybaki 6; dawną starą prochownię na ul. Rybaki; Szkołę Powszechną na ul. Rybaki 32 (zamienioną na magazyn mundurowy Wehrmachtu); Następnie wspólnie z innymi oddziałami AK miała opanować ruiny Zamku Królewskiego;
• 12 kompania miała za zadanie zdobycie i zabezpieczenie: pałacu Blanka na pl. Teatralnym; gmachu Banku Polskiego na ul. Bielańskiej;
• 13 kompania miała za zadanie opanować: elektrownię na Powiślu wraz ze Stacją Pomp.
• 14 kompania miała za zadanie opanować gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego na ul. Kredytowej; szkołę im. M.Reja; ruiny pałacu Kronenberga przy placu Piłsudskiego;

Ponadto do celów batalionu należał: Szpital Oftalmiczny na ul. Smolnej 8 i kilka mniejszych obiektów.

W wyniku mobilizacji 1 sierpnia do miejsc koncentracji dotarło ok. 55% żołnierzy. 1 sierpnia o godz. 17.00 kompanie 11 i 12, wraz z dowództwem batalionu, rozlokowały się na Starym Rynku. Obie kompanie liczące łącznie ok. 180 żołnierzy dysponowały oficjalnie dwoma pistoletami maszynowymi, 10 pistoletami i 49 granatami^[2].

Pozostałe kompanie pozostały w Śródmieściu. 13 kompania, dowodzona przez por. Edwarda Pieczyńskiego "Radwana", weszła w skład załogi Elektrowni Warszawskiej. 14 kompania dowodzona przez ppor. Kazimierza Barcewicza "Piaskowiec" atakowała budynek niemieckiego urzędu zatrudnienia przy ul. Kredytowej, gmach gimnazjum im. Reja i budynek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, ponosząc znaczne straty w ludziach. Nalot lotniczy praktycznie unicestwił kompanię nr 14. Pozostali przy życiu żołnierze zostali wcieleni do 100 kompanii sztabowej, a nie posiadający broni do różnych oddziałów pomocniczych. Brak jakichkolwiek danych o działaniach 15 kompanii.

Wobec utraty łączności z 13 oraz 14 kompanią, oraz kompanią 15 dowódca batalionu por. Tadeusz Okolski "Dzik", z konspiracyjnych kadr i napływających ochotników utworzył na nowo 15 kompanię.

11 kompania, zdobyła, bronioną przez własowców szkołę na Rybakach, fabrykę Quebracho i starą prochownię. Grupa żołnierzy, w składzie pododdziałów batalionu Bończa, wzięła udział w opanowaniu ruin Zamku Królewskiego.

12 kompania, razem z pododdziałami batalionu "Gozdawa" i oddziałem "Barrego", opanowała pałac Blanka. Kompania uczestniczyła w zdobyciu budynków Banku Polskiego na ul. Bielańskiej, a następnie weszła w skład jego załogi, broniąc m.in. barykady na rogu ul. Bielańskiej i pl. Teatralnego do 8 sierpnia.

Od 8 sierpnia batalion operował w składzie zgrupowania "Róg" broniąc odcinka wzdłuż Wybrzeża Gdańskiego od starej prochowni do budynku szkoły przy ul. Rybaki 32. W ciężkich walkach, w których uczestniczył batalion Czwartaków, do 31 sierpnia skutecznie broniono dostępu do ul. Mostowej. Spalono 3 czołgi i 1 tankietkę nieprzyjaciela.

Nocą z 1 na 2 września oddziały przeszły kanałami do Śródmieścia Północ. Od 2 września oddział został przydzielony do Grupy "Powiśle" pod dowództwem mjr. Stanisława Błaszczaka "Róg". Po upadku Powiśla 7 września resztki batalionu przedostały się do Śródmieścia Południe, gdzie do końca powstania broniły domów nr 21 i 22 przy Al. Jerozolimskich jako 2 kompania Batalionu "Ostoja".

Straty batalionu w okresie walk powstańczych wyniosły 67% poległych i zaginionych – uwzględniając najwyższy stan osobowy batalionu – 340 ludzi.

Dowództwo

• Dowódca – por. rez. piech. Tadeusz Okolski "Dzik";
• Zastępca – por. rez. łącz. Stanisław Sienkiewicz "Leliwa";
• Adiutant – por. rez. lot. Jerzy Zieliński "Brochwicz";
• Kwatermistrz sztabu – ppor. czasu wojny Piotr Brajbisz "Żak"
• Oficer gospodarczy – ppor. NN "Stefan Wasilewski";
• Oficer ewidencyjny – strz. z cenz. mgr inż. Janusz Modliński "Podkowa";
• Komendantka sanitariatu – sierż Barbara Krok-Paszkowska "Sylwia"

Oddziały

• 11 Kompania – dowódca ppor. rez. art. Zenon Szczepkowski "Szczerba"; zastępca – ppor. rez. Czesław Dąbrowski "Rawicz"; szef – wachm. Józef Krawczak "Krukowski";
  • Pluton 111 – dowódca ppor. rez. piech. Tadeusz Mędrzycki "Bazyl";
  • Pluton 112 – dowódca ppor. Tadeusz Dziewicki "Oksza";
  • Pluton 113 – dowódca ppor. Antoni Malec "Kostek";
• 12 Kompania – dowódca por. rez. żand. Wacław Kozicki "Marian Openheim"; zastępca – chor./ppor. czasu wojny – Marceli Ciechanowicz, "Nałęcz"; Szef – por. Wojciech NN, "Bankowski";
  • Pluton 121 – dowódca chor. Marceli Ciechanowicz "Antoni Nałęcz";
  • Pluton 122 – dowódca ppor. rez. art. Jerzy Stelmaszczyk "Jurand";
  • Pluton 123 – dowódca NN;
• 13 Kompania – por. Edward Pieczyński "Radwan"; zastępca ppor. Jan Stępień "Ostróżko"; Szef – NN;
  • Pluton 131 – ppor. rez. Eugeniusz Zakrzewski "Sveno";
  • Pluton 132 – dowódca NN;
  • Pluton 133 – dowódca NN;
• 14 Kompania – dowódca ppor. Kazimierz Barcewicz "Piaskowiec";
  • Pluton 141 – dowódca NN;
  • Pluton 142 – ppor. Wacław Chyra "Albin Muszyński";
  • Pluton 143 – dowódca NN;
• 15 kompania – dowódca NN;
  • Pluton 151 – dowódca NN;
  • Pluton 152 – dowódca NN;
  • Pluton 153 – dowódca NN.

• Matusak P. (pod red.), Powstanie warszawskie 1944. Wybór dokumentów, T. 2, cz. I, Warszawa 2001. ISBN 83-88185-39-X.
• Okolski T., Batalion Wojskowej Służby Ochrony Powstania "Dzik" w Powstaniu Warszawskim 1944, Warszawa 1994 ISBN 83-85408-30-4

• p
• d
• e

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja „Ostra Brama” Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamachy na Curta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy