French
DeutschBazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie – Wikipedia, wolna encyklopedia
 nr rej. 1063 z dnia 17.12.1984 r.[1] | |||||||||||||||||||||
| bazylika mniejsza, kościół parafialny | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||
| Adres | Bogurodzicy 3A | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szczecina  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||
 53°25′38″N 14°32′56″E/53,427222 14,548889 | |||||||||||||||||||||
Bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie – neogotycki kościół halowy na planie krzyża łacińskiego w centrum Szczecina, u zbiegu ulic Bogurodzicy i Kaszubskiej. Pierwszy kościół katolicki po wprowadzeniu luteranizmu w 1534 roku[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1722 roku, po przejęciu luterańskiego Szczecina od Szwedów, król pruski Fryderyk Wilhelm I ogłosił równe prawa dla protestantów i katolików na Pomorzu[2]. Jeszcze w tym samym roku pierwsze msze katolickie odprawiano na zamku Książąt Pomorskich[2]. Wkrótce otworzono pierwszą gminę katolicką na Łasztowni[2], która w roku 1805 przeorganizowała się w parafię rzymsko-katolicką i podlegała jurysdykcji biskupa wrocławskiego[2]. W roku 1821 papież Pius VII wydał bullę papieską De salute animarum, która regulowała status Kościoła katolickiego w Prusach[2]. Niedługo potem utworzona została berlińska delegatura diecezji wrocławskiej. Na Pomorzu Szczecińskim było wtedy około dwóch tysięcy katolików. Liczba ta wzrastała za przyczyną Polaków emigrujących na Pomorze[2].
W roku 1888 katolicka parafia w Szczecinie zakupiła ziemię pod budowę kościoła, 24 maja tego samego roku położono kamień węgielny, a już 30 września 1890 dokonano konsekracji kościoła. Autorem projektu był architekt Engelbert Seibertz z Berlina. Poświęcenia kościoła dokonał arcybiskup wrocławski, ks. kard. Jerzy Kopp (Georg von Kopp)[2]. Do roku 1931 (kiedy poświęcono nieistniejący dziś kościół Chrystusa Króla na Łasztowni) kościół św. Jana Chrzciciela był jedynym kościołem rzymskokatolickim w Szczecinie. Część wiernych stanowili Polacy, do 1914 opiekował się nimi polski wikariusz, ksiądz Wojdas. Co czwartą niedzielę odbywały się tu nabożeństwa w języku polskim. Podczas wojny w 1944 spłonął dach kościoła, hełm wieży i dzwonnica[2]. Zniszczeniu uległy również sklepienia[2]. W czasie wojny miała miejsce skierowana przeciw szczecińskim katolikom akcja Gestapo Fall Stettin, w czasie której zamordowano trzech księży i aresztowano wielu wiernych.
Pierwszą powojenną mszę dla katolików, w kaplicy obok kościoła, odprawił 6 maja 1945 ks. Florian Berlik (TChR)[2]. Po wojnie w latach 1947-1948 kościół częściowo odbudowano jako rektoralny i akademicki[2]. Od roku 1954 był to kościół parafialny dla parafii św. Jakuba Apostoła, a od 5 marca 1974 roku jest to kościół parafialny parafii św. Jana Chrzciciela[2]. W latach 1960–1961 (za proboszcza Juliana Janasa) we wnętrzu wykonano przez Annę i Leonarda Torwirtów tryptyk z Matką Bożą z Dzieciątkiem, św. Janem Chrzcicielem i św. Jakubem oraz św. Wojciechem i św. Ottonem[2]. Ołtarz ten miał być przeznaczony dla kościoła św. Jakuba będącego wtedy w ruinie. W bocznym ołtarzu kopię Cudownego Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej wykonali A.L. Torwirtowie z Torunia. W latach 1986–1987 staraniem proboszcza Ireneusza Antkowiaka, zrekonstruowano wieżę ze spiczastym hełmem. Ten sam ksiądz zbudował też przy kościele budynek plebanijno–katechetyczny[2][3].
Wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]
Charakterystyczne są umieszczone na narożnikach i portalach kościoła metalowe rzygacze w kształcie skrzydlatych smoków. Wewnątrz na sklepieniu kruchty znajdują się malowidła przedstawiające czterech ewangelistów.
Ołtarz główny poświęcony Matce Bożej Królowej Polski jest powojenny i pochodzi z lat 1960–1961, z oryginalnego wyposażenia zachowały się m.in. neogotyckie ołtarze boczne, ambona i witraże. W lewej nawie bocznej znajduje się tablica poświęcona poległym w I wojnie światowej 111 parafianom – duża część nazwisk jest polska. W 1994 wmurowano w lewym skrzydle transeptu dwujęzyczną, polsko-niemiecką tablicę poświęconą pamięci aresztowanych w 1942 przez gestapo, a później torturowanych i zamordowanych niemieckich duchownych katolickich ze Szczecina[2].
W 2008 roku papież Benedykt XVI przyznał kościołowi pw. św. Jana Chrzciciela w Szczecinie honorowy tytuł bazyliki mniejszej[4].
Organy
[edytuj | edytuj kod]Organy wybudowała w 1974 roku firma Zygmunta Kamińskiego z Warszawy. W kwietniu tego roku zostały przekazane Zamkowi Książąt Pomorskich przez Towarzystwo Przyjaciół Szczecina jako dar ufundowany przez mieszkańców miasta. Zainstalowane zostały w sali Bogusława X.
W 2014 roku organy zostały zdemontowane w związku z planowaną modernizacją północnego skrzydła zamku. Rok wcześniej prof. Andrzej Chorosiński opracował ekspertyzę techniczną instrumentu, z której wynikała potrzeba gruntownego remontu. Koszt oszacowano na 450–700 tys. złotych. W związku z tym dyrekcja zamku podjęła decyzję o budowie nowego instrumentu, a konkretnie odtworzeniu historycznych organów Grüneberga wraz z prospektem w zmodernizowanej sali koncertowej. Stare organy przekazano kurii diecezjalnej jako dar w 1050. rocznicę chrztu Polski. Następnie zainstalowano je w bazylice św. Jana Chrzciciela w miejsce poprzedniego instrumentu Władysława Kaczmarka[5][6].
Dyspozycja instrumentu:
| Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
|---|---|---|---|
| 1. Flet kryty 8’ | 1. Kwintaton 16’ | 1. Burdon 16’ | 1. Pryncypał 16’ |
| 2. Kwintadena 4’ | 2. Pryncypał 8’ | 2. Suavial 8’ | 2. Subbas 16’ |
| 3. Sesquialt. 2 2/3’+1 3/5’ | 3. Flet rurk. 8’ | 3. Salicet 8’ | 3. Oktawa 8’ |
| 4. Pryncypał 2’ | 4. Oktawa 4’ | 4. Pryncypał 4’ | 4. Flet 8’ |
| 5. Kwinta 1 1/3’ | 5. Flet kryty 4’ | 5. Róg nocny 4’ | 5. Dolcan 4’ |
| 6. Cymbel 2’× | 6. Oktawa 2’ | 6. Nasard 2 2/3’ | 6. Locatio 5× |
| 7. Vox humana 8’ | 7. Mixtura 5× | 7. Flet leśny 2’ | 7. Puzon 16’ |
| 8. Cornet 4× | 8. Tercja 1 3/5’ | 8. Clairon 4’ | |
| 9. Fagot 16’ | 9. Flet 1’ | ||
| 10. Trąbka 8’ | 10. Mixtura 5× | ||
| 11. Cymbel 3× | |||
| 12. Szałamaja 8’ |
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Ołtarz główny -
Sklepienie prezbiterium -
Sklepienie kruchty -
-
Neogotycki wystrój wnętrza -
Jeden z witraży -
Lista poległych w I wojnie światowej parafian -
Pomnik Stefana Wyszyńskiego przed kościołem -
Rzeźba piety przed kościołem -
Sklepienie nawy głównej i prezbiterium
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2010-05-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q ks. Roman Kostynowicz: Pomniki architektury sakralnej diecezji szczecińsko-kamieńskiej i kościoły miast biskupich w malarstwie i grafice Wiesława Śniadeckiego. Wyd. 1. Szczecin: Wydawnictwo Polskie Pismo i Książka, 1991.
- ↑ Kościół Farny miasta Szczecina [online], fara.eparafia.pl [dostęp 2024-09-18].
- ↑ Kościół pw. św. Jana Chrzciciela został bazyliką mniejszą [online], gs24.pl, 21 grudnia 2008 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
- ↑ Kościół Farny miasta Szczecina [online], fara.eparafia.pl [dostęp 2024-09-18].
- ↑ Szczecin ( Bazylika św. Jana Chrzciciela) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2024-09-18] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bazylika św. Jana Chrzciciela polska-org.pl
