Royal Canadian Air Force – Wikipedia, wolna encyklopedia

Royal Canadian Air Force
Godło
Flaga RCAF
Państwo

 Kanada

Siły zbrojne

Kanadyjskie Siły Zbrojne

Nazwa skrócona

RCAF

Data utworzenia

1920

Znak rozpoznawczy

Royal Canadian Air Force, RCAF (fr. Aviation royale canadienne, Królewskie Kanadyjskie Siły Lotnicze) – siły powietrzne Kanadyjskich Sił Zbrojnych, w latach 1975–2011 działały pod nazwą Canadian Forces Air Command.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Flaga z lat 1941-1968

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Kanadyjskie siły lotnicze odegrały ważną rolę podczas II wojny światowej. W szczytowym punkcie, w styczniu 1944, służyło w nich 215 tys. ludzi (w tym 15 tys. kobiet). Z tego 100 tys. brało udział w programie szkolenia pilotów (British Commonwealth Air Training Plan), 65 tys. stacjonowało w Kanadzie, a 46 tys. stacjonowało poza Kanadą (głównie w Europie). RCAF miało wtedy 78 dywizjonów, z tego 43 stacjonowało w Kanadzie, a 35 za granicą. Podczas wojny straty RCAF wyniosły 13 657 zabitych i 1889 zaginionych. Ponadto około 3 tys. ludzi zginęło w wypadkach.

Zimna wojna

[edytuj | edytuj kod]

Koniec wojny doprowadził do redukcji RCAF do pokojowej liczebności z 12 tys. osób personelu i 5 dywizjonami. Głównymi zadaniami dla sił powietrznych w tym czasie stały się misje związane z eksploracją Arktyki, dozorem, fotomapingiem, transportem, misjami poszukiwawczo-ratunkowymi. Zagrożenie ze strony bloku wschodniego doprowadziło do decyzji w 1948 o znacznej rozbudowie potencjału bojowego, w tym wprowadzeniem nowego myśliwca F-86 Sabre (lokalnie CL-13 Sabre), który miał być budowany na licencji przez zakłady Canadair w Montrealu. W ramach zobowiązań wobec NATO założonego w 1949, Kanada miała skierować do Europy 12 eskadr myśliwskich stacjonujących w czterech bazach – we Francji (Marville i Grostenquin) i Niemczech Zachodnich (Zweibrücken i Rheinmünster), zorganizowanych jako No. 1 Air Division RCAF. W tym celu między 1952 i 1953 RCAF odebrało 290 Sabre Mk.2, których większość skierowano do Europy. Od 1954 zastępowały je 370 Sabre Mk.5, a 210 Sabre-2 trafiło do Turcji i Grecji. Finalny Sabre Mk.6 oblatano w 1954, których do 1958 wyprodukowano 390 sztuk dla RCAF. Od 1950 do 1958 RCAF prowadziło w Ontario i na Summerside szkolenia dla pilotów i nawigatorów z krajów NATO. W 1953 do służby wszedł kanadyjski myśliwiec przechwytujący Avro Canada CF-100 Canuck, działający niezależnie od warunków atmosferycznych, cztery eskadry Canucków stacjonował w Europie w latach 1956–1962, do czasu zastąpienia ich przez CF-104. W 1953 RCAF były pierwszymi siłami powietrznymi, które do celów transportowych wprowadziły odrzutowe samoloty De Havilland Comet. Do końca wojny w Korei w 1955 RCAF urosły do 54 tys. osób i 41 dywizjonów.

W obawie przed zagrożeniem ze strony radzieckich bombowców strategicznych od 1953 roku Kanada prowadziła samodzielne pracę nad myśliwcem przechwytującym nowej generacji, które doprowadziły do oblatania w 1958 roku samolotu Avro Canada CF-105 Arrow. Arrow chociaż był powodem do dumy dla małego narodu, to z powodów politycznych USA i Wielka Brytania nie były zainteresowane jego zakupem, a kontynuowanie programu groziło drenażem budżetu obronnego Kanady. W 1959 rząd skasował program Arrow, decyzję tłumacząc zagrożeniem ze strony ICBM (w 1957 odpalono Sputnika), które miały zastąpić bombowce, zaoszczędzone fundusze miały być przekazane na program pocisków BOMARC. W 1948 Kanada i USA utworzyły dowództwo obrony powietrznej NORAD. USAF zaproponowały uwolnienie dla RCAF 56 F-101B Vodoo i 10 F-101F, które dzięki dostępności F-102 i F-106 mogły odpowiadać za przestrzeń powietrzną w kanadyjskim sektorze NORAD-u. Po długich negocjacjach umowę zakupu samolotów podpisano w 1961, w tym samym roku rozpoczęto dostawy. CF-101 zastąpiły CF-100 w stosunku pięć za dziewięć eskadr. Szczególnie kontrowersyjne było stacjonowanie na terenie Kanady, pod nadzorem USA, pocisków AIR-2 Genie z głowicą atomową, które zmagazynowano w arsenale RCAF od 1965 do 1984. Między 1970 i 1972 56 przestarzałych CF-101 wymieniono na kolejne 66 F-101 z mniejszym nalotem i dodatkowym wyposażeniem.

Od 1957 do patrolowania wybrzeży Kanady wprowadzono 33 Canadair CP-107 Argus (CL-28), czyli odmiana Bristol Britannia. Argusy w 1981 zastąpiły Lockheed CP-140 Aurora.

Od 1962 pozostałe w Europie Sabre i CF-100 zastąpiło osiem eskadr CF-104 Starfighter (CF-111, CL-90), z których 200 jednomiejscowych wyprodukował Canadair, a 38 dwumiejscowych sztuk Lockheed. Samoloty używane do 1986 dedykowano do roli taktycznych bombowców, co przy lotach na niskim pułapie i ich dużym nalocie doprowadziło do rozbicia w Europie 110 Starfighterów. W 1967 RCAF opuściło Francję, a 1 AD przemianowano na No. 1 Canadian Air Group. Liczebność Canadian Forces w Europie zredukowano w 1969 do dwóch niemieckich baz z trzema eskadrami.

W 1968 do służby weszły Canadair CF-5, licencyjna odmiana lekkiego myśliwca Northrop F-5 Freedom Fighter, budowane także na eksport. Ogółem 89 CF-116A i 46 CF-116D używano do 1995 (pierwotnie planowano wycofać je w latach 80.) na terenie Kanady. W 1980 Kanada wybrała w drodze konkursu samolot McDonnell Douglas F/A-18 Hornet, który pod oznaczaniem CF-18 zakupiono 98 sztuk jednomiejscowych i 40 dwumiejscowych. Dostawy zrealizowano w latach 1982–1988, samoloty kosztowały wtedy 4 mld CAD, czyli 8,9 mld $ w cenach z 2011.

Canadian Force

[edytuj | edytuj kod]

W 1968 trzy rodzaje kanadyjskich sił zbrojnych zostały zjednoczone w nową formacje jako Kanadyjskie Siły Zbrojne (Canadian Forces). W ramach tej struktury zlikwidowano Royal Canadian Air Force i w latach 1968-75 istniały one równolegle z resztą wojsk jako jedno dowództwo. Od 1975 siły lotnicze Kanady zreorganizowano jako Canadian Forces Air Command, w skrócie AIRCOM (czyli Dowództwo Powietrzne Kanadyjskich Sił Zbrojnych), formacja ta powstała jako odpowiedź na niesprawdzenie się struktury z centralnym dowództwem i kontynuowała tradycje RCAF aż do 2011, gdy nowy konserwatywny rząd postanowił zmienić problematyczne nazewnictwo, wracając do tradycyjnych trzech rodzajów sił zbrojnych: Canadian Army, Royal Canadian Navy i Royal Canadian Air Force (identyczne nazewnictwo jest stosowane przez Brytyjskie Siły Zbrojne i Australijskie Siły Obrony).

Wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]

Znakami przynależności państwowej są flaga na stateczniku pionowym, okrąg z liściem klonu na kadłubie i skrzydłach oraz logotyp Canada. Wszystkie wykorzystywane przez kanadyjskie wojsko statki powietrzne otrzymują unikalne oznaczenie składające się z dwóch liter: C od Canadian, druga litera oznacza typ statku, np. F jak Fighter, a po nich następuje trzycyfrowy kod, z reguły jest rozbudowaną wersją tego nadanego przez producenta. Taki ustandaryzowany system nazewnictwa był wzorowany na tym jakie w 1962 wprowadziły Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych.

Obecne

[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcie Samolot Producent Typ Wejście do służby Wersja (kanadyjskie oznaczenie) Liczba sztuk Uwagi
Samoloty myśliwskie
McDonnell Douglas CF-18 Hornet  Stany Zjednoczone Myśliwiec wielozadaniowy 1982–1988 CF-188A
CF-188B
72
31
Dostarczono 138: 98 CF-188A I 40 CF-188B. Od 1984 utracono 15 CF-188A i 2 CF-188B. 1 CF-188A i 7 CF-188B wycofano ze służby.
Samoloty szkolno-treningowe
Beechcraft T-6 Texan II  Stany Zjednoczone Szkolenie wstępne 2000 CT-156 Harvard II 25 T-6 Texan II to wersja Pilatus PC-9 dla USAF, przyrządy w CT-156 rozmieszczono na wzór CT-155 Hawk.
BAE Hawk  Wielka Brytania Szkolenie zaawansowane 2000 CT-155 Hawk 19 20 dostarczono w latach 2000–2002, dwa stracono w 2003 i 2004, w 2004 dostarczono dwa dla uzupełnenia strat, trzeci utracono w 2011.
de Havilland Canada DHC-8 Dash 8  Kanada Szkolny/Trening nawigatorów 1987
1989–1990
CT-142 4
Canadair CL-41 Tutor  Kanada Samolot akrobacyjny 1962 CT-114 Tutor 25 Dawniej samoloty szkolne, w tej roli zastąpiony przez CT-155 i CT-156, nadal wykorzystywane przez zespół Snowbirds.
Samoloty transportowe i Powietrzne tankowce
Airbus A310 MRT  Francja Transportowy/VIP
Transportowy/
Tankowiec
1992–1993 CC-150 Polaris
CC-150T
3
2
Zastąpiły Boeing CC-137, dwa otrzymały miękkie przewody do tankowania (CF-18).
Boeing C-17 Globemaster III  Stany Zjednoczone Strategiczny transportowiec 2007–2008
2015
CC-177 5[1][2][3][4]
Bombardier Challenger 600  Kanada Użytkowy
VIP
1982–1985
2002
CC-144 Challenger 2
4
Wersje CL-600/601/604.
de Havilland Canada DHC-6 Twin Otter  Kanada Użytkowy/SAR ~1970 CC-138 4
Lockheed C-130 Hercules  Stany Zjednoczone Transportowy
Search and rescue
Tankowiec
1974–1997 CC-130E
CC-130H
1
12
Pięć E i trzy H utracono w wypadkach.
Lockheed C-130 Hercules  Stany Zjednoczone Taktyczny transportowiec 2010-2012 CC-130J Super Hercules 17[5][6] 436 Transport Squadron
Patrolowe
Lockheed P-3 Orion  Stany Zjednoczone Morski patrolowiec/ZOP
Patrolowy/Szkolny/SAR
1980
1991
CP-140 Aurora
CP-140A Arcturus
18
3
CASA C-295  Hiszpania SAR 2020-2023 CC-295 Kingfisher 15 W grudniu 2016 roku rząd w Ottawie wybrał C295W jako nowe samoloty poszukiwawczo-ratownicze, w ramach konkursu Fixed Wing Search and Rescue Replacement (FWSAR).Mają one zastąpić w służbie 6 de Havilland Canada CC-155 Buffalo i 13 CC-130H Hercules[7].
Śmigłowce
AgustaWestland AW101  Włochy
 Wielka Brytania
Search and rescue 2000 CH-149 Cormorant 14 Dostarczono 15. Pierwotnie w 1987 planowano 35 EH-101 dla zastąpienia CH-124 Sea King i 15 EH-101 w roli SAR dla zastąpienia CH-113 Labrador, ale w 1993 ten kontrakt anulowano.
Boeing CH-47 Chinook  Stany Zjednoczone Ciężki śmigłowiec transportowy 2013-2014 CH-147F 15
Bell 206  Stany Zjednoczone Śmigłowiec szkolny 1982 CH-139 Jet Ranger 1
Bell CH-146 Griffon  Stany Zjednoczone
 Kanada
Wielozadaniowy śmigłowiec użytkowy 1995 CH-146 Griffon 98 Dostarczono 100 (85 taktycznych i 15 SAR). 8 dozbrojono do eskortowania CH-147 Chinook w Afganistanie.
Sikorsky SH-3 Sea King  Stany Zjednoczone
 Kanada
ZOP, pokładowy 1964 CH-124 Sea King 27
Sikorsky S-92  Stany Zjednoczone ZOP, pokładowy 2015- CH-148 Cyclone 6 Zamówiono 28, zastąpią Sea Kingi.
Bezzałogowe aparaty latające
Maveric UAS  Stany Zjednoczone Mini BSL 2010 Prioria Embedded Intelligence 5
Boeing ScanEagle  Stany Zjednoczone Mały BSL 2008 Boeing ScanEagle 1 Wypożyczone.
IAI Heron  Izrael Taktyczny BSL 2008–2011 CU-170 Heron 2 3 wypożyczono dla wsparcia sił ISAF.

Historyczne

[edytuj | edytuj kod]
CF-86 Sabre 6 w 1957 we Francji (flaga stosowana przez RCAF tylko w Europie)
CF-101 Vodoo
CT-133 Silver Star (flaga stosowana do 1958)
Boeing Vertol CH-113 Labrador

Myśliwce

Patrolowe/ZOP

Treningowe

  • Kanada de Havilland Canada DHC-1 Chipmunk („Chippie” w wojsku) - 113 w latach 1948–1972
  • Stany ZjednoczoneKanada Canadair CT-133 Silver Star – 576 w latach 1953–2005
  • Stany Zjednoczone Beechcraft CT-134(A) Musketeer(II) – 48 w latach 1971–1992

Transportowe/Użytkowe

Śmigłowce

BSL

  • FrancjaSzwajcariaSAGEM/Oerlikon CU-161 - 23 w latach 2003–2009

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]