French
Deutsch16 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (1939) – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | 1938 |
| Rozformowanie | 1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód | 8 pułk artylerii ciężkiej |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | ppłk Stanisław Ostapowicz |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa bitwa o Pomorze (1–3 IX 1939) bitwa pod Mełnem (1–3 IX 1939) bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939) | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
16 dywizjon artylerii ciężkiej (16 dac) – pododdział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego.
Dywizjon został sformowany na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.5541/Org.tj.38 z 2 grudnia 1938 roku poprzez wydzielenie baterii armat 105 mm i baterii haubic 155 mm ze składu 8 pułku artylerii ciężkiej z Torunia i przeniesienie do koszar przy placu ćwiczeń w Grupie[1]. Dywizjon osiągnął zdolność bojową w maju 1939 roku. Był organiczną jednostką artylerii 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty. W marcu 1939 stacjonował w Grudziądzu[2]
16 dac w kampanii wrześniowej
[edytuj | edytuj kod]Mobilizacja
[edytuj | edytuj kod]16 dywizjon artylerii ciężkiej po zmobilizowaniu w Grupie przez 16 pułk artylerii lekkiej w dniach 24-26 sierpnia w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej, w następnych dniach wykonał marsz zajmując 30 sierpnia rejon na południe od Gruty z zadaniem wsparcia odcinka „Gruta”. Dywizjon składał się z dwóch baterii po trzy działony. Pierwsza bateria była uzbrojona w trzy 105 mm armaty wz. 1913, natomiast druga bateria w trzy 155 mm haubice wz. 1917[3].
Działania bojowe
[edytuj | edytuj kod]W kampanii wrześniowej walczył w składzie macierzystej dywizji (Armia „Pomorze”).
Oddział Zbierania Nadwyżek 16 dac
[edytuj | edytuj kod]Sformowany z nadwyżek żołnierzy rezerwy, koni i sprzętu taborowego i pozostałego wyposażenia pozostałych po zmobilizowaniu rzutu bojowego 16 dac. Oddział składał się z 4 oficerów rezerwy, ok. 160 podoficerów i szeregowych rezerwy, 39 koni i 11 wozów z poboru w złym stanie. Dowódcą oddziału mianowano ppor. rez. Feliksa Gaworzewskiego. Nocą 26/27 sierpnia 1939 roku OZN 16 dac załadowano na transport kolejowy wraz ze sprzętem kwaterunkowym, oddział został przewieziony do Skierniewic, gdzie po wyładowaniu kwaterował w pobliskiej wsi. Nocą 3/4 września na rozkaz przełożonych pomaszerował marszem pieszym do Warszawy wraz z OZN 16 pal docierając na miejsce nocą 7/8 września. Z Warszawy poprzez Siedlce oddział nadwyżek dotarł 13 września do Brześcia nad Bugiem. Z uwagi na brak broni w nadwyżkach dywizjonu, nie wszedł on w skład garnizonu brzeskiego, został skierowany do Kobrynia, a dalej przez Ratno do Kowla. 20 września w okolicach Kowla ustalono, że zgrupowanie WP w Kowlu zostało zdemobilizowane, a w mieście są oddziały sowieckie zawrócono do Ratna, a następnie do Małoryty. W Małorycie oddział wszedł w skład Zgrupowania „Brzoza” pod dowództwem płk. Brzozy-Brzeziny. Dozbrojenie nastąpiło podczas marszu, bronią porzuconą. OZN 16 dac skapitulował 6 października wraz z SGO „Polesie” w Woli Gułowskiej[4].
Organizacja i obsada personalna w 1939
[edytuj | edytuj kod]- dowódca – ppłk Stanisław Jerzy Ostapowicz
- zastepca dowódcy i oficer zwiadowczy – mjr Kazimierz Julian Klimko
- adiutant – kpt. Józef Franciszek Skaza
- dowódca plutonu łączności – kpt. Wiktor Kołowrocki
- dowódca 1 baterii – por. Teodor Włodzimierz Opolski
- dowódca 2 baterii – kpt. Lech Piotr Buderawski
- dowódca plutonu – por. Wacław Wierzchowski
| Organizacja i obsada personalna 1 września 1939 | ||
|---|---|---|
| Stanowisko etatowe | Stopień, imię i nazwisko | Uwagi |
| dowództwo | ||
| dowódca dywizjonu | ppłk Stanisław Jerzy Ostapowicz | niemiecka niewola[6] |
| adiutant | kpt. Józef Franciszek Skaza[7] | niemiecka niewola[7] |
| oficer zwiadowczy | kpt. Wiktor Kołowrocki | niemiecka niewola[6] |
| oficer obserwacyjny | NN | |
| oficer łączności i dowódca plutonu łączności | por. Wacław Wierzchowski | niemiecka niewola[8] |
| oficer łącznikowy | NN | |
| płatnik | ppor. rez. Telesfor Dębski | niemiecka niewola[6] |
| oficer żywnościowy | por. rez. mgr Edmund Zagrodzki[9] | niemiecka niewola[9] |
| lekarz | por. lek. dr Dobrosław Julian Wyrwicki[10] | 18 IX 1939 ranny, niemiecka niewola[10] |
| lekarz weterynarii | por. lek. wet. rez. Ludwik Makowski[11] | niemiecka niewola |
| 1 bateria | ||
| dowódca baterii | por. Teodor Włodzimierz Opolski[12] | niemiecka niewola[12] |
| oficer zwiadowczy | por. rez. Eugeniusz Ludwik Grochowski | |
| oficer ogniowy | por. Władysław Jaworowski | |
| dowódca I plutonu | ppor. Mieczysław Karol Rosół | |
| dowódca II plutonu | ogn. Augustyn Tarchała | |
| 2 bateria | ||
| dowódca baterii | kpt. Lech Piotr Buderawski | 18 IX 1939 ranny, niemiecka niewola |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. inż. Zdzisław Maria Alfons Orpiszewski[13] | †30 X 1940 KL Auschwitz[6] |
| oficer ogniowy | por. Franciszek Dwer | niemiecka niewola[6] |
| dowódca I plutonu | ogn. pchor. Władysław Białousz | |
| dowódca II plutonu | plut. pchor. rez. Włodzimierz Horbaczewski | |
| plut. pchor. Zygmunt Borna[b] | †18 IX 1939 Załusków[6] | |
| kolumna amunicyjna | ||
| dowódca kolumny | por. rez. Czesław Janowski | |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[5].
- ↑ „Podchorąży używany na funkcji oficerskiej”[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Korbal 2021 ↓, s. 59-65.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 756.
- ↑ a b Buderawski 1945 ↓, s. 137.
- ↑ Wesołowski (red.) i 4/2015 ↓, s. 511-512.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
- ↑ a b c d e f Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ a b Józef Skaza. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.9034 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ Wacław Wierzchowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.15805 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-13].
- ↑ a b Edmund Zagrodzki. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.15945 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ a b Dobrosław Wyrwicki. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.2243 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ Ludwik Makowski: Relacja. [w:] B.I.32g [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-11-12. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ a b Teodor Włodzimierz Opolski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.3623 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 316.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lech Piotr Buderawski: Sprawozdanie z Kampanii wrześniowej r. 1939. [w:] B.I.32g [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-11-23. [dostęp 2024-06-14].
- Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
- Jędrzej Korbal: Armata 105 mm wz.13 i wz.29. Wielki Leksykon Uzbrojenia wydanie specjalne tom 5/2021. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2021. ISBN 978-83-8164-501-0.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Andrzej Wesołowski (red.): SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach cz. 4 Dywizja „Brzoza”. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, 2015. ISBN 978-83-64475-25-2.