Armia „Lublin” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Armia „Lublin”

„Pierwsza” bitwa pod Tomaszowem Lubelskim – położenie oddziałów 17–18 września
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	4 września 1939
Rozformowanie	20 września 1939
Nazwa wyróżniająca	Lublin
Dowódcy
Pierwszy	gen. dyw. Tadeusz Piskor
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	lądowe
Podległość	Naczelne Dowództwo

Armia „Lublin” – związek operacyjny Wojska Polskiego improwizowany w czasie kampanii wrześniowej 1939.

Armia utworzona została 3 września 1939. W jej skład weszły 39 Dywizja Piechoty, Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa, Grupa Kawalerii płk. Tadeusza Komorowskiego, Grupa „Sandomierz”, II/ 9 pac. Dowództwo nad armią objął gen. dyw. Tadeusz Piskor. Podstawowym zadaniem armii była obrona środkowej Wisły.

W drugiej dekadzie września armia opuściła linię Wisły i Lublin. Wraz z Armią „Kraków” częścią sił (WBP-M i GO„Sandomierz”) walczyła w I bitwie tomaszowskiej, gdzie 20 września kapitulowała. Pozostałość (39 DP i kawaleria) weszła w skład Frontu Północnego, wzięła udział w II bitwie tomaszowskiej i tam została rozbita^[1].

Polskie plany wojenne (operacyjny „Zachód” i mobilizacyjny „W”) nie przewidywały utworzenia armii dla obrony Wisły. Utworzona 4 września 1939 roku do obrony środkowej Wisły między Karczewem a Sandomierzem^[2], jako związek operacyjny właściwie nie funkcjonowała. Trzonem miała być Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa wzmocniona wycofującymi się za Wisłę oddziałami Armii „Prusy”. W rzeczywistości rozbite oddziały Armii „Prusy”, nie przedstawiające dużej wartości bojowej, zostały wycofane z linii Wisły w rejon Chełma dla reorganizacji i utworzenia Frontu Północnego, a Armia „Lublin” otrzymała tylko 39 DP rez., improwizowaną Grupę „Sandomierz” i nieliczne nadające się do obsadzenia Wisły jednostki Armii „Prusy” włączone do Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

Armia prowadziła walki z Niemcami od 8 września, gdy pierwsze oddziały niemieckie dokonały prób przedarcia się przez Wisłę pod Górą Kalwarią, Maciejowicami i Dęblinem. Do 12 września Niemcy nie forsowali rzeki, angażując się w likwidację resztek Armii „Prusy” i walki nad Bzurą. Jednak już pierwsze uderzenia 12 września zwiastowały klęskę armii. Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa, mając zbyt mało sił do obsadzenia rzeki, musiała od 13 września stopniowo ustępować spod Annopola i Solca, zerwała się styczność brygady z 39 DP rez. 15 września wobec rozkazu odwrotu na przedmoście rumuńskie armia wycofała się w rejon Kraśnika, pozostawiając bataliony osłonowe w Lublinie.

39 DP rez., zbyt oddalona od Kraśnika, została oddana do dyspozycji Frontu Północnego. Na południe od Kraśnika armia połączyła się z Armią „Kraków” i jako jednolite zgrupowanie uczestniczyła w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim 18–20 września. Tam skapitulowała wobec braku możliwości przebicia się na południe.

Pomnik Żołnierzom Września 1939 Armii Lublin i Kraków w Tomaszowie Lubelskim

Dowództwo

• Dowódca armii gen. dyw. Tadeusz Ludwik Piskor
• dowódca saperów – ppłk dypl. sap. Józef Ziętkiewicz
• dowódca lotnictwa i OPL – płk obs. Stefan Sznuk (nie dotarł)
• szef służby duszpasterskiej – ks. proboszcz dr Edward Nowak

Sztab

• szef sztabu – płk dypl. Jerzy Aleksander Zawisza
• szef oddziału II – mjr Edward Niedzielski
• oficer Oddziału II – kpt. dypl. w st. spocz. Tadeusz Wardejn-Zagórski
• szef oddziału III – mjr art. Tadeusz Paschalski
• oficer Oddziału III – kpt. dypl. Wojciech Borzobohaty (od 12 IX)
• dowódca łączności – mjr Tadeusz Józef Jan Jakubowski
• kwatermistrz – mjr dypl. Zygmunt Szatkowski
• szef sanitarny – płk lek. dr Bolesław Błażejewski

Ordre de Bataille

• 39 Dywizja Piechoty (Rezerwowa) – gen. bryg. Brunon Olbrycht
• Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa – płk dypl. Stefan Rowecki
• Kombinowana Brygada Kawalerii – płk Adam Bogoria-Zakrzewski
• Grupa „Sandomierz” – ppłk Antoni Sikorski

• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
• Eugeniusz Kozłowski (red.): Wojna obronna Polski 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06314-1.
• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Wacław Stachiewicz: Wierności dochować żołnierskiej: przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1998. ISBN 83-86678-71-2.
• Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.