Indyjskie Siły Powietrzne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Indyjskie Siły Powietrzne
IAF
Ilustracja
Flaga Indyjskich Sił Powietrznych
Państwo

 Indie

Historia
Data sformowania

8 października 1932

Święto

8 października

Dane podstawowe
Obecny dowódca

Air Chief Marshal Birender Singh Dhanoa

Podporządkowanie

Ministerstwo Obrony

Liczebność

170 000 ludzi
1103 samoloty
248 helikopterów

Budżet wojskowy
Kwota

3 160 000 000 USD

Godło Indyjskich Sił Powietrznych

Indyjskie Siły Powietrzne (IAF; ang. Indian Air Force; dewanagari भारतीय वायु सेना, Bhartiya Vāyu Senā) – jeden z rodzajów Indyjskich Sił Zbrojnych. Ich głównym zadaniem jest kontrolowanie indyjskiej przestrzeni powietrznej, uzyskiwanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów sił zbrojnych. W 2010 roku składały się z 1351 statków powietrznych, ich motto brzmi: Touch the Sky with Glory.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Ewolucja symboli IAF:
1)1933-1942 2)1942-1945
3)1947-1950 4) od 1950

Tworzenie i okres II wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]

Indyjskie Siły Powietrzne powstały w Indiach Brytyjskich jako siły pomocnicze dla Royal Air Force w dniu 8 października 1932. Pierwsza eskadra składała się z 5 pilotów i 4 dwupłatowców Westland Wapiti. W czasie II wojny światowej dotychczas wykorzystywane godło RAF zamieniono na niebiesko-błękitne, aby odróżnić się od samolotów japońskich. W tym czasie lotnictwo indyjskie, dysponujące 7 eskadrami w 1943 i 9 w 1945, walczyło z Japończykami na terenie Birmy i Tajlandii, za co w dowód uznania król Jerzy VI nadał im przedrostek „Królewskie”.

Pierwsze lata niepodległości (1947-1950)

[edytuj | edytuj kod]

Po uzyskaniu niezależności od Imperium brytyjskiego w 1947 roku, Indie Brytyjskie został podzielony na nowe państwa, hinduską Unia Indyjska i muzułmańskie Dominium Pakistanu. Zasoby siły powietrznych zostały podzielone między nowymi krajami wzdłuż linii geograficznego podziału. Indie zachowały nazwę Royal Indian Air Force, ale trzy z dziesięciu dywizjonów operacyjnych i urządzeń, znajdujących się w granicach Pakistanu, zostały przeniesione do Royal Pakistan Air Force. Godło RIAF zostało zmienione na czakrę Aśoki, czyli koło znajdujące się też w indyjskiej fladze.

W tym samym czasie, wybuchł konflikt między państwami o kontrolę nad stanami Dżammu i Kaszmir. RIAF nie angażowania w walkę powietrzną z pakistańskim lotnictwem, jednak zapewniał transport i bliskie wsparcie powietrzne dla indyjskich żołnierzy.

Kiedy Indie stały się republiką w 1950 roku, przedrostek „Royal” został usunięty z Indyjskich Sił Powietrznych. Zaczęło także obowiązywać obecne godło IAF.

Kryzys w Kongu i zajęcie Goa (1960-1961)

[edytuj | edytuj kod]

W 1960 roku IAF skierował eskadrę wyposażoną w samoloty English Electric Canberra do wsparcia operacji ONZ w Kongu, która pozostała tam do 1966.

Pod koniec 1961 roku rząd indyjski, po wielu latach bezskutecznych negocjacji, zdecydował o zbrojnej aneksji portugalskich enklaw, pozostałości po portugalskim imperium kolonialnym. Lotnictwo wykorzystało swoje Canberry, Huntery i Vampire’y do zniszczenia lotniska w pobliżu Goa, Mystère’y IV atakowały stanowiska ogniowe w Damanie, a Ouragany – pas startowy na Diu. Całkowita dominacja w powietrzu pomogła przejąć kontrolę nad dotychczasowym portugalskim terytorium w ciągu 36 godzin.

Spory graniczne i zmian w IAF (1962-1971)

[edytuj | edytuj kod]

W 1962 roku spór graniczny między Chinami a Indiami doprowadził do wojny, kiedy Chiny zmobilizować swoje wojska przez Indian granicy. Indyjskim planistom nie udało się skutecznie wykorzystać IAF przeciwko inwazji wojsk chińskich. Spowodowało to utratę terytorium na rzecz Chin, zwłaszcza w stanie Kaszmir.

Trzy lata po zakończeniu konfliktu chińsko-indyjskiej, w 1965 roku wybuchła druga wojna z Pakistanem, znana jako druga wojna o Kaszmir. Po raz pierwszy IAF, zamiast skupiać się na wsparciu wojsk lądowych, przeprowadzał niezależne naloty na tereny pakistańskie, narażając się przy tym na ogień przeciwlotniczy. W trakcie całego konfliktu Pakistańskie Siły Powietrzne cieszyły się jakościową przewagą nad bardziej licznymi IAF, Pakistańczycy wykorzystywali głównie amerykańskie North American F-86 Sabre, ale dysponowali też eskadrą naddźwiękowych F-104A, a ich piloci byli lepiej wyszkoleni. Chociaż od 1963 Hindusi posiadali już 10 MiG-21F-13 i 2 MiG-21PF, to ich liczba i niska gotowość operacyjna nie były zagrożeniem dla Pakistańczyków. Pomimo tego IAF był w stanie zapobiec uzyskaniu przez PAF przewagi w powietrzu w strefie konfliktu. W walce powietrznej ciężar przeciwstawienia się F-86 wzięły na siebie myśliwce Hawker Hunter i Folland Gnat. Pakistan zgłosił zniszczenie 113 samolotów IAF, w porównaniu do 73 samolotów straconych przez PAF. Ponad 60% strat IAF miała miejsce w czasie walk nad Kalaikunda i Pathanknot, gdzie większość samolotów została zniszczona na ziemi.

Po wojnie IAF przeszedł szereg zmian w celu uzyskania przewagi nad rywalami. Utworzono siły specjalne, dla zwiększenia możliwości logistycznych zakupiono 72 HS 748, do służby wprowadzono rodzime HAL HF-24 Marut i Ajeet oraz naddźwiękowe MiG-21 i Su-7.

W związku z nasileniem ruchu niepodległościowego w Pakistanie Wschodnim od marca 1971 trwała wojna, pod koniec 1971 roku zaangażowały się w nią także Indie (wojna indyjsko-pakistańska). Stan bojowy IAF-u w dwóch sektorach na wschodzie wynosił wtedy trzy eskadry MiG-ów-21FL, cztery Hawkerów Hunterów, trzy Follandów Gnatów oraz po jednej na Canberrach i Su-7B. Indie miały lotniczą przewagę liczebną w przybliżeniu 4:1 nad pakistańskimi wojskami lotniczymi, a na wschodzie (gdzie stacjonowała jedynie eskadra z siedemnastoma Canadairami Sabre’ami) – nawet 10:1. Faktycznie we wczesnej fazie podstawowymi myśliwcami pozostały Huntery i Gnaty, ponieważ MiG-i nie miały wbudowanego fabrycznie działka, z ZSRR sprowadzono dopiero zasobniki GP-9 z działkami GSz-23-2. W pierwszego starciu z PAF-em indyjskie Gnaty zestrzeliły dwa Sabre’y, po strąceniu trzech kolejnych przez Huntery eskadrę rozformowano, a jedenaście Sabre’ów porzucono. W grudniu rozpoczęła się regularna wojna, w czasie bitwy o Longewala IAF zniszczył ponad 29 pakistańskich czołgów i 40 transporterów. Przeprowadzono także strategiczne naloty na instalacje naftowe w Karaczi i Dam Mangla oraz gazownię w Sindh. MiG-21FL w pierwszym starciu maszyn ponaddźwiękowych obu państw zestrzelił F-104A Starfightera[1] IAF wykonał w tym czasie ponad 6000 lotów bojowych na wschodzie i na froncie zachodnim (w tym loty maszyn transportowych i śmigłowców). Pod koniec wojny samoloty IAF-u rozrzucały ulotki wzywające do kapitulacji, demoralizując wojska pakistańskie na wschodzie. IAF twierdził, że zniszczył 94 samoloty pakistańskie, faktycznie potwierdził tylko 40 maszyn, w tym dwa F-104A zestrzelone przez MiG-i-21 i siedem Sabre’ów przez Huntery i Gnaty[2], IAF stracił 75 samolotów, głównie Huntery, Su-7 i MiG-i-21, połowę w wyniku ognia z ziemi, a osiemnaście w walce powietrznej[3], co przy posiadanej przewadze liczebnej i uzyskanej dominacji w powietrzu na wschodzie było uznawane za zwycięstwo.

Zamach stanu na Malediwach (1988)

[edytuj | edytuj kod]

3 listopada 1988 dwa indyjskie samoloty transportowe Ił-76MD zostały użyte na prośbę legalnego rządu do zdławienia próby zamachu stanu na Malediwach, dokonując potajemnego przelotu z Agry i lądując w nocy z desantem spadochroniarzy na lotnisku na wyspie Hulule[4].

Wojna o Kargil (1999)

[edytuj | edytuj kod]

Podczas konfliktu w stanie Kargil w połowie 1999 roku IAF wykorzystywały z powodzeniem Mirage 2000, które mogły wykonywać precyzyjne naloty bombami naprowadzanymi laserowo zarówno w dzień, jak i w nocy. Do ich eskorty wykorzystywano myśliwce MiG-29. Używane były też do wsparcia działań inne samoloty. Indie utraciły dwa samoloty – MiG-21 i MiG-27, oba 27 maja[5]. Równocześnie Pakistan nie zdecydował się kontratakować swoimi F-16, dzięki czemu Indie, wykonujące nawet 40 lotów dziennie, wyparły pakistańskie siły z Kargilu. 10 sierpnia 1999 MiG-21bis zestrzeliły naruszający granicę pakistański samolot Breguet Atlantic (16 ofiar), być może wykonujący misję rozpoznawczą[5].

Obecnie

[edytuj | edytuj kod]

Indyjskie Siły Powietrzne zdecydowały się na złożenie zamówienia na 120 sztuk Tejasów Mk1A. Ogłoszona pod koniec września 2015 roku decyzja jest tym bardziej zaskakująca, że do wielu lat wojsko konsekwentnie odmawiało przyjęcia większej ilości Tejasów, krytykując się za zbyt słaby silnik, znaczne przekroczenie palowanej masy własnej i niewystarczające wyposażenie elektroniczne. Wszystkie usterki miały być usunięte w wariancie Mk II charakteryzujący się dodatkowo silnikiem o większym ciągu i możliwością tankowania w powietrzu. Ostatecznie dla ratowania stabilności finansowej programu uzgodniono budowę wariantu przejściowego. Nowe samoloty mają wejść na uzbrojenie 7 eskadr, począwszy od 2018 roku dla zastąpienia floty MiG-21 i MiG-27. Tym samym oddala się perspektywa zapaści technicznej w siłach powietrznych[6].

29 stycznia 2016 roku zakończono odbiór zamówionych 151 sztuk śmigłowców Mi-17 w wersji V-5[7]. 23 września 2016 roku ministrowie obrony Indii i Francji podpisali zaś porozumienie w sprawie sprzedaży trzydziestu sześciu myśliwców Dassault Rafale wraz z uzbrojeniem i wsparciem logistycznym za 7,87 miliarda dolarów; był to finał negocjacji rozpoczętych wyborem Rafale’a przez Indie w kwietniu 2015 roku[8].

Rząd Indii uznał za właściwe zakup od Rosji dwóch dodatkowych samolotów dowodzenia i wczesnego ostrzegania Berijew A-50EI Phalcon wyposażone w izraelski radar AESA typu ELTA EL/M-2075. Koszt zakupu będzie wynosił około 1,1 mld USD[9].

Organizacja

[edytuj | edytuj kod]

Siły powietrzne są podzielone na pięć dowództw operacyjnych oraz dwa dowództwa funkcjonalne:

Dowództwa Operacyjne

  • Central Air Command (CAC)Centralne Dowództwo Powietrzne, z siedzibą w Allahabad, Uttar Pradesh
  • Eastern Air Command (EAC)Wschodnie Dowództwo Powietrzne, z siedzibą w Shillong, Meghalaya
  • Southern Air Command (SAC)Południowe Dowództwo Powietrzne, z siedzibą w Thiruvananthapuram, Kerala
  • South Western Air Command (SWAC)Południowo-zachodnie Dowództwo Powietrzne, z siedzibą w Gandhinagar, Gujarat
  • Western Air Command, Indian Air Force (WAC)Zachodnie Dowództwo Powietrzne, z siedzibą w Subroto Park, New Delhi

Dowództwa Funkcjonalne

Wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]

Historyczne

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty myśliwskie

[edytuj | edytuj kod]
MiG-23MF
HAL HF-24 Marut
MiG-25
Westland Wapiti – pierwszy samolot IAF-u

Samoloty szturmowe i bombowe

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty rozpoznawcze

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty szkolne i treningowe

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty transportowe

[edytuj | edytuj kod]

Śmigłowce

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty łącznikowe i współpracy z wojskami lądowymi

[edytuj | edytuj kod]

Obecne

[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcie Samolot Producent Typ Wersja Liczba sztuk[11] Uwagi
Samoloty myśliwskie
HAL Tejas  Indie lekki myśliwiec wielozadaniowy Mark I 16 Zamówiono 123 sztuk, w sumie zaplanowano zakup 220 sztuk, w 2011 rozpoczęto wprowadzanie do służby, pierwsza eskadra osiągnie gotowość operacyjną w 2015 roku[12][13].
Su-30 Flanker-H  Rosja
 Indie
myśliwiec wielozadaniowy Su-30MKI 249 Zamówiono 272, samoloty montowane są też przez zakłady HAL w Indiach, 5 maszyn utracono[14].
Rafale B Dassault Rafale  Francja myśliwiec wielozadaniowy 4/36 Po długich negocjacjach w dniu 23 września 2016 roku podpisano kontrakt na 36 egzemplarzy maszyn, które mają zostać wyprodukowane we Francji. Istnieje możliwość, że zostaną przystosowane do przenoszenia broni jądrowej[8][15]
Dassault Mirage 2000 Vajra  Francja myśliwiec wielozadaniowy 2000H
TH
41
8
Modernizowane za 2,4 mld USD do wersji 2000-5 Mk2. W 2012 w niezależnych wypadkach rozbiły się dwa Mirage 2000TH.
MiG-29 Baaz  ZSRR myśliwiec przewagi powietrznej MiG-29S
UPG
MiG-29UB
46
10
10
Dostarczono 80, 15 utracono w katastrofach. Modernizowane do wersji UPG (radar Żuk-M, nowa awionika, silnik RD-33 serii 3) za 964 mln USD.
MiG-21 Vikram  ZSRR
 Indie
myśliwiec przechwytujący MiG-21 Bison 112 W sumie od 1963 zakupiono lub wyprodukowano na licencji 946 Migi-21 w wersjach F-13/PF/FL/M/MF i bis oraz U/UM, 477 utracono w wypadkach, co najmniej 4 zestrzelili Pakistańczycy. Zmodernizowane do Mig-21 Bison (radar Phazotron Kopyo, pociski R-27 i R-77), w trakcie zastępowania[13][16].
472
Samoloty szturmowe
MiG-27 Bahadur  ZSRR samolot myśliwsko-bombowy MiG-27H 60 Ze względu na zły stan techniczny maszyn rozpoczęto rozwiązywanie jednostek latających na MiG-ach-27 w celu kanibalizacji ich samolotów na użytek pozostałych eskadr[17].
SEPECAT Jaguar  Wielka Brytania
 Indie
samolot myśliwsko-bombowy IS
IM
IB
105
12
30
Dostarczono 168: 35 IS i 5 IB z BAe Warthon, 128 zmontowanych przez HAL jako Shamser (trzech wersji: 89 IS, 27 dwumiejscowych IB i 12 przeciwokrętowych IM uzbrojonych w Sea Eagle), mogą przenosić broń atomową, modernizowane i wyposażane w nowe silniki. W 1979 wypożyczono 18 brytyjskich Jaguarów GR1/T2. Obecnie trwa modernizacja wszystkich egzemplarzy do standardu DARIN III[18].
225
Specjalnego przeznaczenia
Ił-78  Rosja
 Izrael
powietrzny tankowiec Ił-78MKI 7 Faktycznie zbudowane w Uzbekistanie, izraelska instalacja do podawania paliwa wężem giętkim.
A-50E/I Phalcon  Rosja
 Izrael
wczesnego ostrzegania i dowodzenia EL/M-2075 Phalcon 3 2 kolejne zamówione.
EMB-145I Netra  Brazylia wczesnego ostrzegania i dowodzenia EMB-145I AEW&C 1 Zamówiono 3, dostawy od 2012[19].
Gulfstream III  Stany Zjednoczone samolot rozpoznawczy GIV SRA-4 3
14
Samoloty transportowe
Boeing C-17 Globemaster III  Stany Zjednoczone ciężki transportowiec C-17A 10 Zamówiono 10, dostawy 2013–2014. C-17 mają zająć miejsce rosyjskich samolotów Ił-76[20][21].
C-130J Super Hercules  Stany Zjednoczone średni transportowiec C-130J
C-130J-30
5 Zamówiono 12, 6 J-30 dla wsparcia sił specjalnych i 6 w wersji bazowej. W 2014 utracono jeden J-30[22].
Ił-76 Candid  ZSRR ciężki transportowiec Ił-76MD 17
An-32 Cline  ZSRR średni transportowiec An-32RE 105 Na mocy umowy z Antonowem o wartości ponad 400 mln USD, na Ukrainie zmodernizowanych zostanie 40 maszyn, pozostałe 65 w indyjskich zakładach BRD-1 w Kanupurze we współpracy z przemysłem ukraińskim.
Hawker Siddeley HS 748  Wielka Brytania
 Indie
lekki transportowiec HS 748-100 57
CASA C-295  Hiszpania średni transportowiec C-295M/W 0/56 Kontrakt o wartości ok. 2 mld USD na 56 C-295M/W podpisano w 2015 roku, zastąpią one samoloty Hawker Siddeley HS 748.
Dornier Do 228  Niemcy
 Indie
lekki transportowiec Do 228-201 40
Boeing 737  Stany Zjednoczone transport VIP 737-800 BBJ 3 Zastąpiły Boeing 737–200.
Embraer 135  Brazylia transport VIP 4
IAI Astra 1125  Izrael transport VIP 1125 Astra 2
233
Treningowe
HAL HPT-32 Deepak  Indie szkolenie podstawowe HPT-32 70
Pilatus PC-7  Szwajcaria szkolenie zaawansowane PC-7 Mk.II 75
HAL HJT-16 Kiran  Indie szkolenie przejściowe HJT-16 Mk 2 81
BAE Hawk  Wielka Brytania
 Indie
szkolenie zaawansowane AJT Mk 132 66 Zamówiono 126 (20 dla grupy Surya Kiran), w tym 102 mają być zmontowane przez HAL, zastąpiły PZL TS-11 Iskra, w przyszłości HJT-16 Kiran.
237
Zdjęcie Śmigłowiec Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Śmigłowce
HAL Dhruv  Indie śmigłowiec wielozadaniowy
śmigłowiec bojowy
Dhruv
Rudra
43
4
w produkcji.
Aérospatiale SA 315B Lama  Francja
 Indie
śmigłowiec wielozadaniowy SA 315B Cheetah/Cheetal 12
Aérospatiale SA 316B Alouette III  Francja
 Indie
Śmigłowiec wielozadaniowy SA-316B 73
Mi-8
Mi-17
 ZSRR śmigłowiec transportowy Mi-8/17
Mi-17V5
83
139
Zamówiono 151 Mi-17V5.
Mi-26  ZSRR ciężki śmigłowiec transportowy Mi-26 3
Mi-35 Hind-E  ZSRR Śmigłowiec bojowy Mi-35 20
377
Zdjęcie Samolot Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Bezzałogowe aparaty latające
Lakshya PTA  Indie Drona – cel 39
IAI Harpy  Izrael UAV przeciwradarowy ?
IAI Heron  Izrael Strategiczny UAV Heron I/II 50
89

Bazy lotnicze

[edytuj | edytuj kod]

Wykorzystywanych jest ponad 60 baz.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Supersonic Air Combat [online], bharat-rakshak.com [zarchiwizowane z adresu 2017-07-21] (ang.).
  2. Air Loses of 1971 War [online], pakdef.info [zarchiwizowane z adresu 2012-06-16] (ang.).
  3. Jagan Pillarisetti, Indian Air Losses of the 1971 War (Unofficial List) [online], bharat-rakshak.com, 2 kwietnia 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-09-12] (ang.).
  4. Maciej Hypś. Operacja Kaktus. „Aeroplan”. 1(130)/2018, s. 4–6. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair Sp. z o.o. ISSN 1232-8839. 
  5. a b Maciej Hypś. Ostatnie zwycięstwo Ołówka. „Aeroplan”. 1(130)/2018, s. 20–23. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair Sp. z o.o. ISSN 1232-8839. 
  6. Tadeusz Wróbel, Indie się zbroją – co, od kogo i na jakich zasadach kupują? [online], wp.pl, 24 lipca 2015 [dostęp 2016-02-16] (pol.).
  7. Łukasz Golowanow, Indie odebrały komplet Mi-17-W5 i już chcą więcej [online], konflikty.pl, 4 lutego 2016 [dostęp 2016-11-10].
  8. a b Łukasz Golowanow, Wreszcie kontrakt na Rafale’e dla Indii [online], konflikty.pl, 24 września 2016 [dostęp 2016-11-23].
  9. Łukasz Golowanow, Indie kupią więcej samolotów wczesnego ostrzegania [online], konflikty.pl, 3 marca 2016 [dostęp 2016-12-13].
  10. PZL TS-11 Iskra [online], bharat-rakshak.com [dostęp 2011-08-27] (ang.).
  11. 2015 World Air Force Outlook and Active Fleet per Region [online], globalaviationaerospace.com, 7 lutego 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-04-05] (ang.).
  12. Tejas znowu opóźniony [online], altair.com.pl, 1 sierpnia 2014 [dostęp 2014-10-23] (pol.).
  13. a b Straty jak na wojnie [online], altair.com.pl, 28 sierpnia 2011 [dostęp 2011-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-10] (pol.).
  14. Indie wstrzymały loty Su-30MKI [online], altair.com.pl, 16 grudnia 2011 [dostęp 2011-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-24] (pol.).
  15. Indyjski kontrakt na myśliwce Rafale już wkrótce. „Niemal 8 mld euro” [online], defence24.pl, 22 września 2016 [dostęp 2016-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01].
  16. Staff Writers, India sets date for scrapping MiG-21 jets [online], spacewar.com, 2 marca 2012 [dostęp 2011-11-26] (ang.).
  17. Łukasz Golowanow, Indie rozwiążą trzy eskadry latające na MiG-ach-21 i -27 [online], konflikty.pl, 29 czerwca 2015.
  18. Łukasz Golowanow, Gotowość operacyjna Jaguarów w standardzie DARIN III [online], konflikty.pl, 25 listopada 2016.
  19. EMB-145 AEW&C przekazany Indiom [online], altair.com.pl, 17 sierpnia 2012 [dostęp 2016-11-23].
  20. Pierwszy indyjski C-17 przekazany [online], altair.com.pl, 24 stycznia 2013 [dostęp 2016-11-23].
  21. Indie wprowadziły do linii samolot C-17 [online], defence24.pl, 2 września 2013 [dostęp 2016-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01].
  22. Katastrofa indyjskiego Herculesa [online], altair.com.pl, 28 marca 2014.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]