Bazylika św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bazylika św. Wincentego a Paulo

nr rej. A/468/1-2 z dnia 30.05.1996[1]
kościół parafialny, zespół klasztorny misjonarzy
Widok od frontu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Wincentego a'Paulo w Bydgoszczy
Bazylika mniejsza • nadający tytuł	od 7 października 1997 Jan Paweł II
Wezwanie	św. Wincenty à Paulo
Historia Data zakończenia budowy 1925–1939 Data poświęcenia 27 maja 1945, 22 maja 1980 (konsekracja)
Dane świątyni Architekt Adam Ballenstaedt Świątynia • materiał bud. • wysokość • cegła 64 m (z krzyżem) m
Położenie na mapie Bydgoszczy Bazylika św. Wincentego a Paulo
Położenie na mapie Polski Bazylika św. Wincentego a Paulo
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Bazylika św. Wincentego a Paulo
53°07′36″N 18°01′01″E/53,126667 18,016944
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bazylika mniejsza św. Wincentego a Paulo – rzymskokatolicka bazylika mniejsza pw. św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy. Wzniesiona w stylu neoklasycystycznym według projektu Adama Ballenstedta. Wzorowana jest na rzymskim Panteonie.

W listopadzie 1923 r. władze Bydgoszczy ofiarowały Zgromadzeniu Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo działkę (5270 m kw.) pod budowę kościoła i szkoły z internatem dla 200 uczniów^[2]. W marcu 1924 r. rozpoczęto prace przygotowawcze według projektu architekta Adama Ballenstedta z Poznania. Nowa, monumentalna świątynia, miała być pomnikiem wdzięczności Opatrzności Bożej za powrót Pomorza do Polski i upamiętniać 300-lecie powstania Zgromadzenia Księży Misjonarzy (1625). Stylistycznie budowla miała nawiązywać do form neoklasycystycznych, natomiast w detalu architektonicznym do form neobarokowych^[3].

1 maja 1924 r. dekretem kard. Edmunda Dalbora erygowana została parafia pw. św. Wincentego a Paulo^[4], w której 15 października 1925 r. pracę duszpasterską rozpoczęli księża misjonarze. Do końca 1927 r. wybudowano prezbiterium kościoła, a na początku 1928 r. rozpoczęto prace fundamentowe pod korpus nawowy. Na przełomie 1931/1932 ukończone zostały oba skrzydła domu misjonarskiego, w jednym z nich siedzibę miała szkoła dla chłopców. Pod koniec 1933 r. postawiono mury rotundy, na których w 1935 osadzona została żelbetowa kopuła. Do końca 1938 r. kościół został ukończony w stanie surowym^[5].

16 września 1939 r. kościół został zajęty przez wojska niemieckie, a dom misjonarski przeznaczony na koszary policji. Kościół został sprofanowany, rozkradziono elementy wyposażenia. Przed wycofaniem się z Bydgoszczy, wojska niemieckie 19 stycznia 1945 r. podpaliły kościół^[5]. Rozmiar strat oszacowano na 1 466 808,10 złotych według cen przedwojennych.

15 marca 1945 r. do Bydgoszczy przybyli pierwsi misjonarze z Krakowa. Kościół został odgruzowany i otwarty dla kultu. Od 27 maja 1945 r. w bazylice odbywają się regularne nabożeństwa. Rozpoczęto długotrwały proces odbudowy. W 1949 r. poświęcono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, w latach pięćdziesiątych otynkowano wewnętrzne ściany kościoła, w 1966 opracowano projekt kopuły zewnętrznej. Od 1967 r. pracami nad odbudową kościoła kierował prof. Wiktor Zin; w tym samym roku na kopule bazyliki ustawiono latarnię ze stalowym krzyżem o wysokości 6 m^[6].

Według projektu Zina zamontowano we wnętrzu marmurowe pilastry o korynckich kapitelach, zbudowano chór muzyczny, zainstalowano mozaikowe lustra odblaskowe przy kinkietach głównej rotundy. Prof. Zin zaprojektował także mozaiki na sklepieniach naw, wystrój prezbiterium, oraz rozety w kasetonach kopuły i witraże^[7].

W kolejnych latach prowadzono dalsze prace budowlane: ułożono w całym kościele marmurową posadzkę i otynkowano zewnętrzne ściany, stosując pierwotnie projektowany detal sztukatorski. W 2020 r. kosztem 0,5 mln zł przeprowadzono remont pochodzącej z 1967 r. latarni, w ramach którego zdemontowano czasowo wieńczący ją metalowy krzyż, który groził zawaleniem^[6]. Po renowacji został on obity (podobnie jak latarnia) blachą miedzianą, a jego kontury pozłocono. W 2021 r. rozpoczęto remont kopuły; pokrywająca ją blacha (o łącznej masie 20 ton)^[8] z powodu reakcji z blachą miedzianą latarni przeciekała, w wyniku czego woda przedostawała się pod warstwę ocynkowanej blachy i spływała po wewnętrznej warstwie papy. Szacowany koszt prac to 4–4,5 mln zł^[9]; w 2021 r. kosztem 1,3 mln zł pozyskanych głównie z dotacji ministerialnej wymieniono blachę na 4 z 24 oddzielonych żebrami pól tworzących kopułę, której powierzchnia wynosi ok. 2500 m kw.^[10].

7 października 1997 r. papież Jan Paweł II podniósł kościół do godności bazyliki mniejszej^[5].

1. ks. Antoni Mazurkiewicz CM (1924–1928)^[5]
2. ks. Ludwik Moska CM (1929–1937)
3. ks. Jan Wagner CM (1937–1939)^[5]
4. ks. Edmund Włodarz CM (1940–1941)
5. ks. Władysław Giemza CM (1945–1957)^[5]
6. ks. Paweł Teodorowski CM (1957–1962)^[5]
7. ks. Ludwik Sieńko CM (1962–1980)^[5]
8. ks. Antoni Strycharz CM (1980–1986)^[5]
9. ks. Czesław Żak CM (1986–1992)^[5]
10. ks. Edmund Karuk CM (1992–1996)^[5]
11. ks. Augustyn Konsek CM (1997–2004)^[5]
12. ks. Marek Bednarek CM (2004–2013)^[5]
13. ks. Mieczysław Kozłowski^[11] CM (2013–2019)
14. ks. Sławomir Bar CM^[11] (od 2019 r.)

• Ołtarz główny – zaprojektowany w całości przez Wiktora Zina, składa się z monumentalnej grupy ukrzyżowania i mozaiki. Ogromny krucyfiks, stojąca pod nim grupa Wincentego a Paulo z ubogimi, przedstawione są na tle mozaiki, która w abstrakcyjno-symbolicznym związku łączy się treściowo z Grupą Ukrzyżowania. Dopełnieniem treściowym i symbolicznym ołtarza są dwie mozaiki na ścianach prezbiterium przedstawiające związane ze Wincentym a Paulo dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego.
• Ołtarze boczne – wokół rotundy kościoła, podobnie jak w rzymskim Panteonie, umieszczono osiem edykuł – dekorowanych wnęk. Każda z nich stanowi osobny, boczny ołtarz flankowany dwiema korynckimi kolumnami. W niszach umieszczone są posągi świętych.
• Kopuła – najbardziej monumentalny element wnętrza. Zgodnie z projektem Wiktora Zina zamontowano w kasetonach kopuły rozety – stylizowane kwiaty polskie. W 108 kasetonach znalazły się 32 różne motywy rozet. Na żebrach kopuły umieszczono stylizowane gwoździe, rytmizujące wnętrze czaszy^[7].
• Chór muzyczny i mozaika „Stworzenie Świata” – umieszczone nad wejściem w arkadzie zachodniej kościoła. Żelbetowa płyta nośna została umieszczona na wysokości 8 metrów nad posadzką kościoła. Do niej zamocowano podwieszaną mozaikę „Stworzenie Świata”. Mozaika jest najbogatszym, pod względem formalnym i treściowym, elementem wyposażenia świątyni. Kompozycja jest abstrakcyjnym przedstawieniem biblijnego opisu stworzenia świata z Księgi Rodzaju. Wydaje się jednak, że stanowi zbitkę kosmogonii, historii biblijnej i kosmogonii naukowej. Środkami wyrazu są linie i kolory. Kolorystyka została zredukowana do trzech barw – czerwieni, błękitu i żółci (złota)^[7].
• „Drzwi Błogosławieństw” – składające się z 16 płaskorzeźb brązowe drzwi, umieszczone w zachodnim wejściu do kościoła. Ich autorem jest bydgoski rzeźbiarz Michał Kubiak. Awers drzwi przedstawia osiem błogosławieństw Chrystusa z Ewangelii Mateusza (5,3–11). Na rewersie umieszczone są m.in.: herb Bydgoszczy, monogram Wincentego a Paulo i herb Zgromadzenia^[7].

Od 1925 r. parafia zarządzana jest przez Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo^[5]. Oprócz pracy duszpasterskiej, katechizacji w szkołach, kapłani podejmują także posługę w szpitalach, prowadzona jest kuchnia dla ubogich, świetlica dla dzieci z patologicznych rodzin. Przy parafii działa klub sportowy^[12].

Od 1928 r. przy bazylice działa parafialny chór Vincentinum^[13] – obecnym dyrygentem jest Dariusz Rynkowski^[14].

Od 1982 do 1986 r. mieściła się tu bydgoska siedziba Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Uwięzionym i ich Rodzinom^[15].

W czasie pandemii Covid-19 kaplica akademicka została przekształcona w noclegownię dla bezdomnych. Kontynuacją tych działań stało się uruchomienie 18 października 2021 r. w lewym skrzydle bazyliki Ogrzewalni u Miecia - noclegowni dla 50 osób z recepcją, pralnia i łaźnią, nazwanej ku czci dawnego proboszcza ks. Mieczysława Kozłowskiego. W razie większych potrzeb funkcję noclegowni dla kobiet i dzieci będzie pełnić Dom Miłosierdzia im. św. Małgorzaty Marii Alacoque przy ul. Nasypowej^[16].

• 
  Front
• 
  Jesienią
• 
  Nocą
• 
  Fasada wschodnia
• 
  Kolumnada
• 
  Wieża zegarowa
• 
  Rzeźba patrona św. Wincentego a Paulo
• 
  Ołtarz główny
• 
  Zbliżenie ołtarza
• 
  Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
• 
  Portal
• 
  Kartusz papieski
• 
  Od Brdy
• 
  Wieża z krzyżem
• 
  Front nocą

• Cmentarz katolicki św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy
• Chór „Vincentinum” w Bydgoszczy
• Obiekty sakralne w Bydgoszczy
• Struktury wyznaniowe w Bydgoszczy

• ks. Zbigniew Sroka CM – „Bazylika św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy – przewodnik”;
• ks. A. Konsek CM, ks. A. Strycharz CM – „Bydgoska Bazylika Mniejsza św. Wincentego a Paulo 1924–1999”; Bydgoszcz 1999;
• Janusz Umiński – „Bydgoszcz – przewodnik”; Bydgoszcz 1996;

• Oficjalna strona bazyliki
• Organy z bazyliki w bazie danych Polskiego Wirtualnego Centrum Organowego
• Panorama Bydgoszczy z kopuły bazyliki