Kompania graniczna KOP „Przewłoka” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kompania graniczna KOP „Przewłoka”
Kompania graniczna KOP „Wysiłek”
Kompania graniczna KOP „Wielki Rożyn”
Historia
Państwo

 Polska

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Wysiłek
Przewłoka[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Ludwikowo”

Kompania graniczna KOP „Przewłoka”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Wielkim Rożynie rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 37 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Wysiłek” służbę graniczną pełniły pododdziały 37 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 sformowano 15 batalion graniczny [8], a w jego składzie 2 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 98 żołnierzy służby zasadniczej[b].

Z dniem 24 listopada 1938 dowódca KOP, zarządzeniem nr L.6990/tj.og.org/38, przeniósł dowództwo 2 kompanii granicznej z Wysiłka do Przewłoki.

14 sierpnia 1939 Stanisław Sławiński „przedłożył końcowe dokumenty rozliczeniowe z budowy koszar dla kompanii granicznej w Przewłokach i kościoła garnizonowego w Ludwikowie. Tego samego dnia spisano komisyjnie protokół ostatecznego odbioru obiektów i udzielono mu absolutorium”[9].

W 1939 2 kompania graniczna KOP „Przewłoka” podlegała dowódcy batalionu KOP „Ludwikowo”[10].

Służba graniczna

[edytuj | edytuj kod]

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[11]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[12].

2 kompania graniczna „Wysiłek” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 33 kilometrów 850 metrów[13]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Wołczok” i „Mały Rożyn” z komendantury „Krasnaja Słoboda”[14].

Wydarzenia

13 listopada 1928 odbyło się uroczyste poświęcenie i oddanie do użytku koszar i budynków gospodarczych odwodu i dowództwa kompanii „Wielki Rożyn”, w gminie Czuczewicze. Koszary odwodu i budynki gospodarcze zostały wzniesione siłami własnymi batalionu. Kierownictwo budowy spoczywało w rękach dowódcy batalionu. Jednocześnie zmieniono nazwę miejsca odwodu z „Wielki Rożyn” na „Wysiłek”[15].

Kompanie sąsiednie

Struktura organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1934[21][22][14][23][24][c]

Strażnice kompanii w 1938[25]

Organizacja kompanii „Przewłoka” 17 września 1939[26][27]:

Dowódcy kompanii

[edytuj | edytuj kod]
  • kpt. Walerian Iwanowski[h]
  1. kolonia Przewłoka, gmina Czuczewicze Wielkie, powiat łuniniecki, województwo poleskie
  2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 367
  3. W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Kołki”, „Belina”„Różan”, „Wowna”,„Borowa” → Szubański 1993 ↓, s. 277
  4. gajówka Belina, gmina Zaostrowiecze, powiat nieświeski, województwo nowogródzkie
  5. wieś Rożan Wielki, gmina Czuczewicze Wielkie, powiat łuniniecki, województwo poleskie
  6. Wowna, gmina Czuczewicze Wielkie, powiat łuniniecki, województwo poleskie
  7. wieś Borowa, gmina Czuczewicze Wielkie, powiat łuniniecki, województwo poleskie
  8. Iwanowski Walerian Aleksander, kpt. piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dca 2 kompanii granicznej „Wysiłek”. Przydział mobilizacyjny nieznany. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 721

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
  2. Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
  3. Polak 1999 ↓, s. 6.
  4. Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
  5. Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
  6. Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
  7. Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
  8. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
  9. Sławiński 1977 ↓, s. 11 tak w oryginale – kompania graniczna w Przewłokach.
  10. Szubański 2000 ↓, s. 89.
  11. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
  12. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
  13. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 301.
  14. a b c d Szkice dyslokacyjne ↓.
  15. „Żołnierz Polski” nr 50 z 9 grudnia 1928, s. 1132.
  16. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7 i 10/1928.
  17. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7 i8/1929.
  18. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 25 i 29/1932.
  19. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55 i 56/1934.
  20. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 86 i 89/1938.
  21. a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1928.
  22. a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 7/1929.
  23. a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 29/1932.
  24. a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 56/1934.
  25. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 89/1938.
  26. Prochwicz 2003 ↓, s. 308.
  27. Grzelak 2001 ↓, s. 188.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]