Kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza – pododdziały Korpusu Ochrony Pogranicza pełniące służbę graniczną na wschodnich rubieżach II Rzeczypospolitej.

Służba graniczna

Odcinek batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza dzielił się na pododcinki kompanii granicznych, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[1]^[2].

Szerokość odcinka ochranianego przez kompanię graniczną równała się sumie szerokości odcinków podległych strażnic. Szerokość odcinków kompanii określał dowódca korpusu, Głębokość odcinków kompanijnych wynosiła około 15 kilometrów, a określał ją dowódca właściwej brygady lub pułku^[3]. Podstawowymi elementami pełnienia służby granicznej były: posterunki obserwacyjno-alarmowe, patrole pogotowia strażnicy, patrole obchodowe dzienne i nocne, zasadzki, Posterunki kontrolne, posterunki ochronnej, eskorty stacyjne i pociągowe i patrole sprawdzające. W 1937 roku zniesiono posterunki alarmowe^[4].

Szkolenie odwodów kompanijnych

Dowódcę KOP gen. bryg. Henryk Minkiewicz wydał „Tymczasową instrukcję wyszkolenia KOP na rok 1925/1926“^[5]. Przewidywała ona całodzienne ćwiczenia w odwodach kompanijnych co najmniej w ramach drużyny^[6]. W szkoleniu stawiano sobie za cel^[6]:

podniesienie dyscypliny oddziałów pełniących przez czas dłuższy służbę na strażnicy,
usunięcie braków wyszkolenia szkoły pojedynczego szeregowca, których ze względu na brak środków technicznych nie było można usunąć na strażnicy
szkolenie i doskonalenie w ramach drużyny

Szkolenie plutonu odwodowego prowadził dowódca plutonu, a program szkolenia opracowywał dowódca kompanii^[7].

Wykaz kompanii granicznych KOP

Wykaz kompanii granicznych Korpusu Ochrony Pogranicza sprzed 1937 roku^[8]^[a]

24 batalion KOP „Sejny”

1 kompania Wiżajny
2 kompania Szypliszki
3 kompania Hołny
4 kompania Kalety

23 batalion KOP

1 kompania Druskienniki
2 kompania Marcińkańce
3 kompania Orany
4 kompania Wójtowo

22 batalion KOP

1 kompania Rudziszki
2 kompania Rykonty

21 batalion KOP

1 kompania Suderwa
2 kompania Gudolino
3 kompania Szkrubiszki

20 batalion KOP

1 kompania Orniany
2 kompania Kołtyniany
3 kompania Dukszty
4 kompania Mierzany

19 batalion KOP

1 kompania Plusy
2 kompania Dudnery
3 kompania Druja

5 batalion KOP

1 kompania Małuszki
2 kompania Dzisna
3 kompania Świecim

7 batalion KOP

1 kompania Zahacie
2 kompania Dziwniki
3 kompania Krzyżówka

1 batalion KOP „Budsław”

1 kompania Tumiłowicze
2 kompania Hnieździłowo
3 kompania Dołhinów
4 kompania Olkowicze

10 batalion KOP

1 kompania Ilia
2 kompania Chocieńczyce
3 kompania Bakszty
4 kompania Olechnowicze

6 batalion KOP

1 kompania Dubowy
2 kompania Raków
3 kompania Żebrowszczyzna
4 kompania Szarzywszczyzna

8 batalion KOP

1 kompania Zasule
2 kompania Doleda
3 kompania Mikołajewszczyzna

9 batalion KOP

1 kompania Rakowicze
2 kompania Smolcze
3 kompania Lubieniec

15 batalion KOP

1 kompania Wysiłek
2 kompania Hawrzylczyce
3 kompania Rechowicze

16 batalion KOP

1 kompania Grabów
2 kompania Lenin
3 kompania Mikaszewicze

17 batalion KOP

1 kompania Olchomel
2 kompania Hutory
3 kompania Kózki

18 batalion KOP „Rokitno”

1 kompania Wojtkiewicze
2 kompania Białywież
3 kompania Ostki
4 kompania Kisorycze

2 batalion KOP

1 kompania Borowe
2 kompania Lewacze
3 kompania Bielczaki

3 batalion KOP

1 kompania Hałyczówka
2 kompania Korzec
3 kompania Sapożyn

11 batalion KOP

1 kompania Hłuboczek
2 kompania Kurhan
3 kompania Nowomalin

4 batalion KOP

1 kompania Malniów
2 kompania Dederkały
3 kompania Łanowce
4 kompania Białozórka

12 batalion KOP

1 kompania Troki
2 kompania Podwołoczyska
3 kompania Osowite

13 batalion KOP

1 kompania Touste
2 kompania Husiatyn
3 kompania Kociubińczyki

14 batalion KOP

1 kompania Skała
2 kompania Turylcze
3 kompania Kudryńce
4 kompania Mielnica

Kompanie graniczne 1 pułku piechoty KOP Karpaty

Na początkach 1939 roku 1 pp KOP „Karpaty” przejął od Straży Granicznej odcinek granicy polsko-węgierskiej^[9]. Pułk wystawił następujące kompanie graniczne^[b]:

II batalion Delatyn

kompania Worochta
kompania Sołotwina
kompania Ludwikówka

I batalion Skole

kompania Ławoczne
kompania Smarze
kompania Borynia (Sianki?)

Uwagi

↑ Kompanie uszeregowano od lewego skrzydła do prawego; nie uwzględniono odcinków granicy państwowej z Węgrami i Słowacją obsadzonych w 1939 roku → Szubański 1993 ↓, s. 275
↑ Rajmund Szubański dokonuje tylko próby odtworzenia m.p., opartej na układzie komisariatów i placówek Straży Granicznej → Szubański 2000 ↓, s. 90

Przypisy

↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
↑ Instrukcja ↓, s. 15.
↑ Instrukcja ↓, s. 43.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 66.
↑ ^a ^b Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 67.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 68.
↑ Szubański 1993 ↓, s. 275-278.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 90.

Bibliografia

Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice WOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo "Czasopisma Wojskowe". ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
Tymczasowa instrukcja dotycząca reformy służby granicznej w Korpusie Ochrony Pogranicza nr L.dz. 15440/Wyw.KOP/6/37 z 3 lipca 1937 roku.

[9] Kompanie uszeregowano od lewego skrzydła do prawego; nie uwzględniono odcinków granicy państwowej z Węgrami i Słowacją obsadzonych w 1939 roku → Szubański 1993 ↓, s. 275

[11] Rajmund Szubański dokonuje tylko próby odtworzenia m.p., opartej na układzie komisariatów i placówek Straży Granicznej → Szubański 2000 ↓, s. 90

[CITEREFFalkiewicz19253-4-1] Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.

[CITEREFProchwiczKonstankiewiczRutkiewicz200321-2] Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.

[CITEREFInstrukcja15-3] Instrukcja ↓, s. 15.

[CITEREFInstrukcja43-4] Instrukcja ↓, s. 43.

[CITEREFJabłonowskiJankowskiPolakProchwicz200166-5] Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 66.

[CITEREFJabłonowskiJankowskiPolakProchwicz200167-6] Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 67.

[CITEREFJabłonowskiJankowskiPolakProchwicz200168-7] Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 68.

[CITEREFSzubański1993275-278-8] Szubański 1993 ↓, s. 275-278.

[CITEREFSzubański200090-10] Szubański 2000 ↓, s. 90.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[b]