Sikorsky S-97 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sikorsky S-97
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Sikorsky Aircraft Corporation
Typ	śmigłowiec rozpoznawczy
Konstrukcja	kompozytowa
	Historia
Data oblotu	22 maja 2015
	Dane techniczne
Napęd	1 x silnik turbowałowy General Electric T700
	Wymiary
Średnica wirnika	10 m
	Masa
Startowa	4760 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	480 km/h
Prędkość przelotowa	370 km/h
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	USA
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sikorsky S-97 Raider (LHT – Light Tactical Helicopter) – amerykański śmigłowiec rozpoznawczy mający w przyszłości zastąpić używany do dnia dzisiejszego w United States Army śmigłowiec Bell OH-58 Kiowa. Projekt rozwijany jest na bazie eksperymentalnej maszyny Sikorsky X2.

Historia

Geneza

Pierwszą znaczącą próbą zastąpienia używanej od półwiecza w amerykańskiej armii maszyny Bell OH-58 Kiowa był projekt Boeing-Sikorsky RAH-66 Comanche. Była to maszyna zbudowana z użyciem zaawansowanych technologii. Znaczne koszty finansowe jakie generował projekt przyczyniły się do jego zakończenia 24 lutego 2004 roku. Podobny los był udziałem znacznie bardziej konwencjonalnej w swojej konstrukcji maszyny mającej powstać w ramach programu Armed Recconaisance Helicopter, również przeznaczonej do zastąpienia wysłużonej Kiowy, śmigłowca Bell ARH-70 Arapaho będący wojskową wersją maszyny Bell 407. Rosnące koszty jego budowy przy znacznym finansowym zaangażowaniu United States Army na terenie Iraku i Afganistanu spowodowały anulowanie programu jego budowy w październiku 2008 roku. Nie zniknęła jednak nagląca potrzeba znalezienia następcy wysłużonej Kiowy. Zaraz po zakończeniu programu Armed Reconnaissance Helicopter, którego efektem był ARH-70, rozpoczęto kolejny, znany jako Armed Aerial Scout (Uzbrojony Śmigłowiec Rozpoznawczy), który formalnie został rozpoczęty w listopadzie 2012 roku. Warunki konkursu dopuszczały adaptację już istniejących śmigłowców jak również zaprojektowanie i budowę od podstaw, zupełnie nowej konstrukcji. Jedną z firm uczestniczących w programie jest Sikorsky Aircraft Corporation. 4 maja 2009 roku na konferencji Stowarzyszenia Armii Amerykańskiej (Army Aviation Association) w Nashville zaprezentowano makietę nowego śmigłowca. Oblot gotowego prototypu planowany był wstępnie w 2014 roku a pięć lat później możliwe byłoby rozpoczęcie produkcji seryjnej.

Projekt

W grudniu 2013 roku program Armed Aerial Scout został z powodu cięć budżetowych zawieszony^[1]. Mimo to 2 października 2014 roku Sikorsky zaprezentował pierwszy prototyp śmigłowca Raider (oznaczony jako P1) i zadeklarował, że plan wykonania dziewiczego lotu w tym samym roku jest nadal aktualny^[2]. Ostatecznie jednak prototyp oblatano 22 maja 2015 roku^[3].

2 sierpnia 2017 roku w trakcie kołowania na pas startowy na lotnisku w West Palm Beach na Florydzie doszło do wypadku prototypu. Błąd w układzie sterowania zmusił załogę do poderwania maszyny, próba bezpiecznego sprowadzenia śmigłowca z powrotem na ziemie zakończyła się niepowodzeniem i aparat twardo przyziemił. Załoga wyszła z wypadku bez większych obrażeń jednak sam śmigłowiec doznał poważnych uszkodzeń w obrębie podwozia i kompozytowej struktury kadłuba. Od dnia swojego oblotu, do momentu wypadku, prototyp spędził w powietrzu 20 godzin^[4]. Wybudowano drugi prototyp maszyny (P2), o znakach N972SK. Maszyna 25 kwietnia 2017 rozpoczęła testy naziemne a 19 czerwca 2018 roku, odbył trwający 90 minut swój dziewiczy lot, który według słów producenta, zakończył się sukcesem. Kilka dni później, 28 czerwca, śmigłowiec ponownie wzbił się w powietrze do trwającego kolejne 90 minut lotu^[5].

Projekt S-97 powstał pod kątem wymagań stawianym lekkiemu śmigłowcowi rozpoznawczemu. Tym niemniej, pomimo zawieszenia programu, duet Sikorsky-Boeing, przetestował na S-97 rozwiązania, które zostaną użyte przy budowie śmigłowca SB-1 Defiant. Maszyny, która rywalizując z Bell V-280 Valor Bella bierze udział w programie Joint Multi-Role (JMR - wspólna platforma wielozadaniowa). Program JMR jest pilotażowym programem większego projektu Future Vertical Lift (FVL - przyszły transport pionowy). Jego celem jest zaprojektowanie i budowa maszyny pionowego startu i lądowania, która swoimi osiągami będzie znacznie przewyższać obecnie używane śmigłowce Sikorsky UH-60 Black Hawk, Boeing CH-47 Chinook i Boeing AH-64 Apache a w przyszłości jej wersje je zastąpią^[6].

Konstrukcja

S-97, podobnie jak X2 jest maszyną ze współosiowym układem dwuwirnikowym (układ Kamowa). Każdy z wirników zaopatrzony jest w trzy łopaty o zmiennej cięciwie. Śmigłowiec pozbawiony jest klasycznej belki ogonowej. Kadłub maszyny, podobnie jak to ma miejsce w X2 płynnie zwęża się ku tyłowi, na jego końcu zamontowane jest śmigło pchające mające zapewnić konstrukcji osiągnięcie wysokiej prędkości maksymalnej na poziomie 480 km/h. Śmigło umieszczone jest prostopadle do osi kadłuba. S-97 pozbawiony jest klasycznego śmigła ogonowego charakterystycznego dla większości współczesnych śmigłowców. Dwuosobowy śmigłowiec z miejscami dla pilotów umieszczonymi obok siebie będzie zdolny do przewożenia sześciu żołnierzy w pełnym uzbrojeniu. Maszyna ma się charakteryzować bardzo niskim poziomem hałasu dzięki czemu zdecydowanie lepiej będzie przystosowania do operowania na terenie opanowanym przez potencjalnego nieprzyjaciela. Maszyna ma być napędzana silnikiem turbowałowym General Electric T700 jednak docelowo przewidywane jest zastosowanie mocniejszej jednostki napędowej (moc rzędu 1750 kW/2380 KM) opracowywanej w ramach projektu ITEP (Improved Turbine Engine Programme - Program Ulepszonego Silnika Turbinowego). S-97 ma charakteryzować się również znacznym pułapem zawisu bez wpływu ziemi. Potencjalnie śmigłowiec zatankowany do pełna, z zewnętrznym uzbrojeniem będzie mógł się wznieść na wysokość 3300 metrów.

Przypisy

↑ Piotr Abraszek, Co dalej ze śmigłowcami rozpoznawczymi w US Army Aviation, "Nowa Technika Wojskowa", nr 3 (2014), s. 80-82, ISSN 1230-1655
↑ Sikorsky Unveils Prototype S-97 Raider Helicopter, „Air Forces Monthly”, nr 11 (2014), s. 20, ISSN 0955-7091
↑ Pierwszy lot S-97 Raider, „Lotnictwo”, nr 7 (2015), s. 4, ISSN 2450-1298
↑ Wypadek prototypu S-97 Raider, „Lotnictwo”, nr 10-11 (2017), s. 4-5, ISSN 1732-5323
↑ David C Isby, Sikorsky's little Raider, „Air International”, nr 9 (2018), s. 13, ISSN 0306-5634
↑ Paweł Henski, Przyszłe platformy pionowego startu i lądowania dla US Army, „Lotnictwo Aviation International”, nr 12 (2017), s. 32-36, ISSN 2450-1298

Bibliografia

Piotr Abraszek, Sikorsky S-97-nowy śmigłowiec rozpoznawczy dla US Army, "Nowa Technika Wojskowa", nr 2 (2011), s. 56-59, ISSN 1230-1655.
Maciej Szopa, Sikorsky S-97 Raider - przełom w dziedzinie wiropłatów?, "Lotnictwo", nr 10 (2013), s. 70-73, ISSN 1732-5323.

[1] Piotr Abraszek, Co dalej ze śmigłowcami rozpoznawczymi w US Army Aviation, "Nowa Technika Wojskowa", nr 3 (2014), s. 80-82, ISSN 1230-1655

[2] Sikorsky Unveils Prototype S-97 Raider Helicopter, „Air Forces Monthly”, nr 11 (2014), s. 20, ISSN 0955-7091

[3] Pierwszy lot S-97 Raider, „Lotnictwo”, nr 7 (2015), s. 4, ISSN 2450-1298

[4] Wypadek prototypu S-97 Raider, „Lotnictwo”, nr 10-11 (2017), s. 4-5, ISSN 1732-5323

[5] David C Isby, Sikorsky's little Raider, „Air International”, nr 9 (2018), s. 13, ISSN 0306-5634

[6] Paweł Henski, Przyszłe platformy pionowego startu i lądowania dla US Army, „Lotnictwo Aviation International”, nr 12 (2017), s. 32-36, ISSN 2450-1298

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Samoloty myśliwskie	F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F
Samoloty bombowe	B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M
Samoloty szturmowe	A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych	AF-2/3 P-2 (P2V) P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia	E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 E-8 EA-6B EA-18G EC-121 RF-61C MC-12W RC-135 SR-71 U-2 (TR-1) P4M-1Q
Samoloty obserwacyjne	O-1 O-2 OV-1 OV-10
Samoloty szkolno-treningowe	TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43
Samoloty transportowe	C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 L-20/U-6 U-1
Śmigłowce i pionowzloty	AH-1 AH-1Z AH-64 H-21 H-25 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-1N UH-1Y UH-19 UH-60 V-22
Bezzałogowe	AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170
Konstrukcje doświadczalne i prototypy	A-12 A2D AH-56 AR40 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 E-10 F5D F2Y F-20 F-107 16H Jet Mentor MQ-25 N-102 NH-3A RAH-66 RQ-37 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 T-7 X-21 X-44 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XQ-58 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 V-247 V-280 VZ-2 ARH-70