13 Brygada Ochrony Pogranicza – Wikipedia, wolna encyklopedia

13 Brygada Ochrony Pogranicza – jedna z brygad w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.

Sformowana w 1948 na bazie Lubelskiego Oddziału WOP nr 7, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948^[3]. Brygada posiadała cztery bataliony, a stan etatowy wynosił 1160 żołnierzy i 10 pracowników cywilnych^[4]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego^[5]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego^[6]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO^[5].

Sztab brygady stacjonował w Chełmie.

Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”^[7]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza^[8]. Na bazie 13 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 23 Brygada WOP.

 Osobny artykuł: Brygady ochrony pogranicza.

W 1948^[3]:

• dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 21 – Terespol
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 23 – Włodawa
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 25 – Hrubieszów
• samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 27 – Bełz

Etat brygady przewidywał: 4 bataliony, 1160 wojskowych i 10 pracowników cywilnych^[9].

Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały cztery GPK^[10]:

• Graniczna Placówka Kontrolna nr 28 „Terespol” (kolejowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 29 „Terespol” (drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 30 „Dorohusk” (kolejowo-drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 31 „Lubycza” (kolejowo-drogowa)

• ppłk Eugeniusz Angerman
• ppłk Witold Kłoczko

7 Oddział Ochrony Pogranicza → 7 Lubelski Oddział WOP → 13 Brygada Ochrony Pogranicza → 23 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski «» Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski → 23 Oddział WOP → 23 Chełmski Oddział WOP → Nadbużańska Brygada WOP → Nadbużański Batalion WOP → Nadbużański Oddział Straży Granicznej

• Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
• Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/11, Historia Chełmskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Chełm 1956
• Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.