Ostrołęka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ostrołęka

miasto na prawach powiatu
Ratusz – siedziba władz miejskich
Herb Flaga
Dewiza: Haec avis protege (łac. Ochraniaj to ptaku)[1]
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Data założenia	XI wiek
Prawa miejskie	1373[2]
Prezydent	Paweł Niewiadomski
Powierzchnia	33,5[3] km²
Wysokość	92 m n.p.m.
Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość	48 471[4] 1447 os./km²
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	07-400 do 07-417
Tablice rejestracyjne	WO
Położenie na mapie Polski Ostrołęka
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ostrołęka
53°04′58″N 21°34′21″E/53,082778 21,572500
TERC (TERYT)	1461011
SIMC	0966079
Urząd miejski Urząd Miasta Ostrołęki, Plac gen. Józefa Bema 1 07-410 Ostrołęka
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Ostrołęka – miasto na prawach powiatu w województwie mazowieckim. Leży nad rzeką Narew. Siedziba powiatu ostrołęckiego. W latach 1975–1998 stolica województwa ostrołęckiego. Ośrodek usług oraz przemysłu energetycznego, budowlanego, celulozowo-papierniczego i spożywczego. Ośrodek folkloru kurpiowskiego.

Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim^[6]. Drugie pod względem ludności miasto dawnej ziemi łomżyńskiej historycznego Mazowsza (stan w dn. 01.01.2023)^[7][8].

Ostrołęka jest położona w północno-wschodniej Polsce w Nizinie Północnomazowieckiej, na skraju Puszczy Zielonej, w środkowej części powiatu ostrołęckiego, w województwie mazowieckim. Przez miasto przepływają trzy rzeki: Narew, Omulew i Czeczotka. Nazwa miasta ściśle związana jest z topograficznymi właściwościami terenu („ostre” łąki nad rzeką, które wiosną zalewa woda).

Ostrołęka zajmuje obszar 33,5 km² (2019)^[9], z czego:

• użytki rolne: 32% powierzchni
• użytki leśne: 7% powierzchni

Miasto stanowi 0,08% powierzchni województwa mazowieckiego.

• X–XII wiek – w miejscowości Susk Nowy koło dzisiejszej Ostrołęki istniały duży piastowski gród i osada z targiem^[10].
• XI–XII wiek – gród i osada targowa na lewym brzegu Narwi na wysokości ujścia Omulwi. Wiódł tędy szlak handlowy z Mazowsza do Prus.
• 1373, 12 maja – umowna data początku pisanej historii miasta. Tego dnia Ostrołęka otrzymała od księcia Mazowieckiego Siemowita III w Wyszogrodzie przywilej na wójtostwo w Ostrołęce. Dokument nadający prawa miejskie nie zachował się. Zakłada się, że w chwili nadania przywileju na wójtostwo (zabezpieczenie finansowe dla wójta Ostrołęki i jego spadkobierców) miejscowość miała już prawa miejskie chełmińskie. Nadanie wójtostwa jest najstarszym dokumentem o Ostrołęce, stąd zwyczajowo jego datę tę uważa się w Ostrołęce za umowny moment nadania jej praw miejskich^[11].
• 1526 – Ostrołęka, jako część Księstwa Mazowieckiego, została włączona do Korony.
• XVI w. – Ostrołęka została ośrodkiem starostwa niegrodowego należącego do królowej Bony. Pod jej opieką Ostrołęka zyskała rangę ośrodka rzemieślniczego (sukiennictwo, rzemiosło drzewne) i handlowego – spław produktów leśnych i zboża Narwią do Gdańska. Liczba mieszkańców osiągnęła 2000.
• 1563 – Ostrołęka została dotknięta zarazą oraz pożarem, które spustoszyły miasto.
• XVII wiek – ożywienie gospodarcze, głównie na skutek szybkiego rozwoju handlu.
• 1655–1660 – w okresie potopu szwedzkiego miasto zostało dotkliwie zniszczone. Liczyło zaledwie około 400 mieszkańców.
• 1708 – w okolicach Ostrołęki Kurpie stoczyli walki ze Szwedami (bitwa pod Kopańskim Mostem), broniąc im wejścia na tereny puszczańskie.
• 1769, 3 sierpnia – po zawiązaniu się konfederacji barskiej, w Ostrołęce odbył się zjazd konfederatów ziemi łomżyńskiej.
• 1777 – miasto liczyło 1674 mieszkańców i było trzecim pod względem wielkości miastem Mazowsza (po Warszawie i Pułtusku)^[12].
• 1783 – w dokumentach Komisji Edukacji Narodowej odnotowano, że w tym roku istniała szkoła parafialna, utrzymywana przez księdza.
• 1789 – powstała kolejna szkoła otwarta przez bernardynów. Uczęszczało do niej 150 uczniów.
• 1793 – w Ostrołęce stacjonował sztab 1 brygady wraz z 10 szwadronem wielkopolskiej kawalerii narodowej dowodzonej przez brygadiera Antoniego Madalińskiego. Po zatwierdzeniu II rozbioru Polski, kiedy to miano przeprowadzić redukcję wojsk polskich, Madaliński wyruszył z Ostrołęki na czele zgromadzonych szwadronów w kierunku Krakowa, dając tym hasło do wybuchu insurekcji kościuszkowskiej.
• 1795 – po III rozbiorze Polski miasto weszło w skład zaboru pruskiego, stając się jednym z ośrodków miejskich Prus Nowowschodnich.
• początek XIX w. – rozwój miasta: opracowano plan regulacyjny, rozpoczęto budowę manufaktury włókienniczej i osady rękodzielniczej na prawym brzegu Narwi pomiędzy ujściem Omulwi a drogą do Myszyńca.
• 1807, 16 lutego – została stoczona bitwa między wojskami francuskimi a rosyjskimi. Francuzi odnieśli w niej zwycięstwo upamiętnione wyryciem nazwy Ostrołęki na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Miasto stało się miastem powiatowym departamentu płockiego w Księstwie Warszawskim.
• 1808 – miasto wraz z przedmieściami liczyło 2036 mieszkańców.
• 1815 – Ostrołęka została włączona w skład Królestwa Kongresowego, zostając jednym z miast obwodowych.
• 1829 – miasto liczyło 2883 mieszkańców.
• 1831, 26 maja – Ostrołęka była miejscem bitwy wojsk polskich pod dowództwem J. Skrzyneckiego z armią rosyjską dowodzoną przez I. Dybicza. Do ostatecznego rozbicia wojsk polskich nie dopuścił ppłk Józef Bem, dzięki szarży czwartej baterii artylerii lekkokonnej, którą osobiście dowodził. W wyniku bitwy nastąpiły całkowite zniszczenie prawobrzeżnej osady oraz duże zniszczenie miasta lewobrzeżnego.
• II połowa XIX w. – w latach 80. zlokalizowano w mieście duży garnizon wojsk rosyjskich. Wybudowano forty, później w Wojciechowicach przy drodze łomżyńskiej, wybudowano koszary. Miasto liczyło wówczas 7965 mieszkańców, a wraz z wojskiem 12 949.
• 1893 – Ostrołęka zyskała połączenie kolejowe przez Łapy i Małkinię z linią Warszawa – Petersburg.
• 1897 – miasto zyskało połączenie kolejowe z Tłuszczem.
• 1913 – liczba mieszkańców bez wojska osiągnęła 13 500. Dynamiczny rozwój miasta zaowocował nowymi zakładami przemysłowymi. Działały m.in. fabryki świec, mydła, kafli, guzików, 2 destylarnie, 3 browary, duża cegielnia, tartak, młyny i inne. Powstały oddział Towarzystwa Krajoznawczego oraz duże, murowane więzienie.
• 1915 – przez miasto przeszedł front I wojny światowej. Nastąpiły znaczne zniszczenia wojenne. Wycofująca się armia rosyjska spaliła miasto. Liczba mieszkańców spadła do 5 tys., z czego 80% stanowiła ludność żydowska.
• 1918 – po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Ostrołęka weszła w skład województwa białostockiego, w którym pozostawała aż do 1939. Na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej miasto zostało włączone w skład województwa warszawskiego.
• 1920, 7 sierpnia – miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną bez walki^[13], by 23 sierpnia zostać wyzwolone.
• 1924 – chłopi z okolicznych wsi, wzburzeni brutalnym ściąganim podatków i licznymi licytacjami majątków chłopskich, zajmują miasto. Zdemolowane zostają urzędy i spalone akta urzędowe. Jedynie namowy przybyłych na miejsce posłów PSL „Wyzwolenie” i PPS zapobiegły poważniejszym rozruchom. Chłopi rozeszli się do swoich domostw. Jednak, wbrew zapewnieniom, skutkiem ataku na Ostrołękę było skazanie przez sądy kilkudziesięciu uczestników zajść^[14].
• 1920–1939 – po I wojnie światowej nastąpiły odbudowa miasta oraz rozwój szkolnictwa podstawowego i średniego.
• W 1936 r. dokonano zmian granic Ostrołęki: wiejskie przedmieścia na prawym brzegu Narwi zostają wyłączone, a włączono do miasta: Kaczyny-Stacja, Kaczyny-Wypychy, Kaczyny-Starą Wieś, Łęczysk, Pomian, Grabowo, Omulew oraz osadę młyńską w Olszewie–Borkach^[15].
• 1937 – miasto miało 13 650 mieszkańców.
• 1939–1945 – okres okupacji niemieckiej, miasto (nazwane Scharfenwiese) zostało wcielone bezpośrednio do III Rzeszy. Znalazło się na terenie Landkreis Scharfenwiese w rejencji ciechanowskiej w prowincji Prusy Wschodnie^[16][17].
• 1939, 4 października – Żydzi zostali wygnani z miasta na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych^[18].
• W Ostrołęce utworzone były obozy pracy przymusowej. Głównym miejscem straceń w mieście było piaszczyste wzgórze za cmentarzem katolickim nad Narwią. W czasie wojny miasto zostało poważnie zniszczone^[17]
• 1945 – Ostrołęka została miastem powiatowym w województwie warszawskim.
• 1951 – rozpoczęto budowę elektrociepłowni, uruchomiona w 1956 o mocy 80 MW, do 1965 zwiększono moc do 104 MW^[19].
• 1959 – powstała Ostrołęcka Fabryka Celulozy i Papieru (od 1971 Ostrołęckie Zakłady Celulozowo-Papiernicze)^[20][21].
• 1960–1970 – budowa Wytwórni Elementów Wielkopłytowych^[22].
• 1970–1990 – liczba mieszkańców wzrosła ponad 2-krotnie.
• 1972–1976 – w mieście powstały kolejne zakłady przemysłowe: Elektrownia „B” o mocy 600 MW, Zakłady Wapienno-Piaskowe „Grabowo”, Zakłady Mięsne (1974), Fabryka Domów (1974), Zakłady Betonów Komórkowych (1976) i Proszkownia Mleka. Rozbudowano również obiekty infrastruktury społecznej, powstały: nowy szpital, dworzec autobusowy, dom rzemiosła, międzyzakładowy dom kultury, dom sportowca, stadion.
• 1975, 1 czerwca – Ostrołęka została miastem wojewódzkim. Nastąpił dynamiczny rozwój funkcji administracyjnych^[19].
• 1977 – powstanie filii Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, uruchomienie komunikacji miejskiej i nadawczego ośrodka telewizyjnego^[19].
• 1979 – na początku kwietnia miasto zostało sparaliżowane na skutek ogromnej powodzi. Poziom Narwi osiągnął wówczas 6 m. W związku z tymi wydarzeniami z wizytą do Ostrołęki przybył Edward Gierek.
• 1990 – restytucja samorządu terytorialnego.
• 1995 – powstał Most Madalińskiego, wzorowany na moście Barqueta w Sewilli.
• 1999 – powrót do statusu miasta na prawach powiatu oraz zostanie siedzibą starostwa powiatowego. Miasto w tym czasie liczyło 54 tys. mieszkańców.
• 2002 – odbyły się pierwsze od 1945 roku powszechne wybory prezydenta miasta. Zwyciężył w nich Ryszard Załuska, urząd sprawował do roku 2006.
• 2007 – wstąpienie Ostrołęki do Związku Gmin „Pisa-Narew”, którego celem jest wzrost konkurencyjności Doliny Pisy i Doliny Narwi jako regionu turystycznego i tym samym podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej tych gmin. W tym roku również obszar o powierzchni 86,1 ha w Ostrołęce – Wojciechowicach został włączony do Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
• 2018 – powiększono granice Ostrołęki o część terenów pobliskiej Gminy Rzekuń.
• 2018 – otwarcie mostu zastępczego nad Narwią, most drogowy na Narwi w ciągu drogi krajowej nr 61 został zamknięty na czas remontu.

• grodzisko wczesnośredniowieczne, gródek obronny pochodzący prawdopodobnie z XII lub końca XI w.;
• historyczny układ urbanistyczny starego miasta z rynkiem i ulicami przyległymi, miasto lokowane w XIV w. na prawie chełmińskim
• kościół Farny pw. NMP i św. Mikołaja z XIV w., rozbudowany w latach 1641–1658;
• kościół bernardynów pw. św. Antoniego z lat 1666–1696 z polichromiami z XVIII w., klasztor z 1660; dziedziniec kalwaryjny z lat 1751–1752;
• zespół budynków pokoszarowych, druga połowa XIX w.;
• kościół pw. św. Wojciecha, wzniesiony w 1890 r., pierwotnie cerkiew prawosławna służąca stacjonującym wojskom rosyjskim;
• klasycystyczny ratusz, wzniesiony w 1824 r., zniszczony w 1915 r. odbudowany w 1924 r.;
• budynek dawnej poczty (obecnie Muzeum Kultury Kurpiowskiej), z I poł. XIX w., w którym najprawdopodobniej kwaterował Napoleon.

Ostrołęka liczy 53 710 (dane za rok 2010^[23]) mieszkańców, gęstość zaludnienia wynosi 1852 mieszk./km². Pod względem liczby ludności miasto zajmuje 6. miejsce w województwie i 83. w Polsce.

Dane GUS za 1 kw. 2024 r.^[23]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	48,200	100	25,450	52,8	22,750	47,2
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	1447		764,02		682,98

Rok	Liczba mieszkańców	Rok	Liczba mieszkańców	Rok	Liczba mieszkańców
XVI w.	2000	1777	1674	1808	2036
1829	2883	1897	7965	1913	13 500
1915	5000	1937	13 650	1945	7950
1950	10 409	1955	12 104	1960	15 216
1970	22 160	1978	32 777	1985	44 097
1990	50 737	1995	54 162	2000	55 658
2002	54 238	2005	54 129	2010	53 710
2014	52 611

Najbardziej dynamiczny rozwój miasta nastąpił w XX w. Na początku tego stulecia w Ostrołęce powstał węzeł kolejowy, a w latach 50. zaczął się rozwijać przemysł. Powstały zakłady celulozowo-papiernicze i zespół elektrowni. Ostrołęka, chociaż położona wśród terenów rolniczych, jest liczącym się ośrodkiem przemysłowym.

W Ostrołęce funkcjonuje 5100 przedsiębiorstw zatrudniających 20 tys. osób. Dominują małe i średnie firmy prywatne^[24]. Ostrołęka pełni rolę ośrodka administracyjnego i gospodarczego dla północno-wschodniego Mazowsza. Struktura gospodarcza miasta zdominowana jest przez przemysł drzewno-papierniczy, energetyczny, materiałów budowlanych oraz przetwórstwa rolno-spożywczego.

W ostatnich latach utworzono tzw. strefę rozwoju gospodarczego^[kiedy?], gdzie na obszarze kilkunastu hektarów, wyposażonym w pełną infrastrukturę techniczną, stworzono dogodne warunki do prowadzenia działalności produkcyjnej i usługowej. W ramach strefy funkcjonuje kilka przedsiębiorstw, w tym Lacroix-Opakowania Sp. z o.o. z kapitałem francuskim. W wyniku otwarcia obwodnicy miasta dostępne stały się kolejne tereny inwestycyjne. Nowi inwestorzy mogą liczyć na ulgi w podatku od nieruchomości.^{[potrzebny przypis]}

• Stora Enso Ostrołęka – jeden z największych w kraju producentów celulozy i papieru;
• Lacroix-Opakowania – zakład z kapitałem francuskim.

• Zespół Elektrowni Ostrołęka – o łącznej mocy elektrycznej 722 MW i cieplnej 456 MW^[25].

• Zakłady Mięsne „Pekpol Ostrołęka” – zakłady mięsne;
• Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Piątnica – produkcja mleka i jego przetworów (m.in. marka Milandia);
• Agrana Fruit Polska – przetwórstwo owoców.

• Pilkington IGP Sp. z o.o. Oddział w Ostrołęce – producent szyb zespolonych
• Starglass – producent szyb zespolonych;
• Xella Polska (Ytong) – producent betonów komórkowych.

W 2024 r. wydatki budżetu samorządu Ostrołęki wynosiły 527,16 mln zł, a dochody budżetu 492,02 mln zł. Deficyt budżetu miasta w 2024 wyniósł 35,14 mln zł. Zadłużenie (dług publiczny) samorządu (w marcu 2022r.) wynosiło 90,3 mln zł, co daje 1863 zł na mieszkańca^[26][27].

Ostrołęka jest ośrodkiem drogowym i kolejowym w tej części województwa. Leży na skrzyżowaniu dróg z centrum i południa kraju na północny wschód. Wiedzie przez nią tzw. „gościniec mazurski”, czyli droga krajowa nr 61 z Warszawy nad jeziora. Ma bezpośrednie połączenie drogowe z Warszawą, Olsztynem i Białymstokiem, od których oddalona jest o ok. 120 km.

Przez Ostrołękę przebiegają dwie drogi krajowe i dwie drogi wojewódzkie.

• Droga krajowa nr 53: Olsztyn – Szczytno – Rozogi – Myszyniec – Kadzidło – Ostrołęka.
• Droga krajowa nr 61: Warszawa – Jabłonna – Serock – Pułtusk – Różan – Ostrołęka – Łomża – Grajewo – Augustów.

• Droga wojewódzka nr 544: Brodnica – Lidzbark – Działdowo – Mława – Przasnysz – Krasnosielc – Ostrołęka.
• Droga wojewódzka nr 627: Ostrołęka – Ostrów Mazowiecka – Sokołów Podlaski

Ostrołęka posiada PKS z poczekalnią i kasą biletową.

W mieście znajduje się stacja kolejowa. Historia kolei w Ostrołęce sięga roku 1893, kiedy to uruchomiono połączenie kolejowe z Małkinią i Łapami, a co za tym szło – także z Warszawą i Białymstokiem.

Obecnie przez miasto przebiegają linie^[28]:

• Linia kolejowa nr.29 z Tłuszcza do Ostrołęki, liczy sobie 76 km. Znajduje się na niej 9 stacji i 8 przystanków kolejowych.
• Linia kolejowa nr.34 z Ostrołęki do Małkini, liczy sobie 55 km. Linia przed 2004 rokiem biegła do Siedlec, ale po decyzji, która zapadła w tym samym roku linie rozebrano na odcinku Małkinia - Sokołów Podlaski, oraz podzielono ją na dwie osobne linie.
• Linia kolejowa nr.35 z Ostrołęki do Szczytna, liczy sobie 94,7 km. Ruch na linii po remoncie wznowiono 11 czerwca 2023 r. na trasie Ostrołęka - Chorzele oraz od grudnia 2023 uruchomiono linię na całej długości, co umożliwia dojazd do Olsztyna z przesiadką w Chorzelach.
• Linia kolejowa nr.36 z Ostrołęki do Łap, liczy sobie 87,7 km. Ruch pasażerski do Białegostoku reaktywowano 18 marca 2024 r.
• Linia kolejowa nr.900 z Ostrołęki do Goworek, liczy sobie 3,87 km. Tą linią dowożony jest węgiel do elektrowni w Ostrołęce.

W Ostrołęce znajdują się też dwie bocznice odchodzące od stacji Ostrołęka. Pierwsza dłuższa prowadzi do firmy "Benzol", zaś druga krótsza prowadzi do Bazy drogowej ISE Małkinia^[29]

Z Ostrołęki koleją bezpośrednio dostaniemy się do:

• Warszawy
• Białegostoku (dwa kursy w obie strony)
• Chorzel (osiem kursów dziennie w obie strony)
• Tłuszcza
• Grodziska Mazowieckiego (jeden kurs w obie strony)

Ponadto z jedną przesiadką w Chorzelach możemy się dostać do Olsztyna lub Braniewa (jeden kurs dziennie).

Za organizację transportu miejskiego w Ostrołęce odpowiedzialny jest Miejski Zakład Komunikacji^[30], który obsługuje 14 linii miejski oraz podmiejskich w gminach ościennych.

W 2010 otwarto oficjalnie sanitarne lądowisko na terenie szpitala przy Al. Jana Pawła II.

Urząd prezydenta miasta Ostrołęki istnieje na stałe od 1975 roku. Wcześniej władzę w mieście sprawowali wójtowie, burmistrzowie, naczelnicy i przewodniczący. W roku 1568 Michał Tomaschek sprawował urząd prezydenta miasta Ostrołęki. Później prezydentami miasta byli też Jan Grądziński (w latach 1787–1791) i Grzegorz Karczewski (lata 1792–1798). Pierwszym prezydentem wybranym w wyborach bezpośrednich był Ryszard Załuska, który pełnił urząd w latach 2002–2006.

Powojenni prezydenci Ostrołęki:

Ostrołęka jest podzielona administracyjnie na 17 osiedli – dzielnic:

os. Bursztynowe; os. Centrum; os. Dzieci Polskich; os. Leśne; os. Leśniewo; os. Łazek;

os. Łęczysk; os. Parkowe; os. Pomian; os. Sienkiewicza; os. Stacja; os. Stare Miasto;

os. Starosty Kosa; os. Śródmieście; os. Traugutta; os. Witosa; os. Wojciechowice.

Za organizację życia kulturalnego miasta odpowiada przede wszystkim Ostrołęckie Centrum Kultury, w którego skład wchodzą:

• Ośrodek Folkloru i Tańca – organizuje m.in. imprezy folklorystyczne, konkursy i przeglądy zespołów ludowych, a także turnieje tańca towarzyskiego.
• „Galeria Ostrołęka” – prowadzi działalność wystawienniczą, a także zajęcia plastyczne, malarskie, fotograficzne, rzeźbiarskie, czy garncarskie. Odbywają się również aukcje eksponatów i wernisaże.
• Klub „Oczko” – skupia amatorskie zespoły artystycznego ruchu OCK; urządza przedstawienia teatralne, recitale, koncerty muzyczne, a także konkursy recytatorskie. Klub organizuje coroczną imprezę „Ostrołęcką Jesień Teatralną”, na której spotkać się można z różnymi formami teatralnymi, zarówno scenicznymi, jak i ulicznymi. Od roku 2005 festiwalowi towarzyszy Przegląd Małych Form Teatralnych „Igła”.
• Kino „Jantar” – jest jednym z najnowocześniejszych kin w tej części kraju, dysponuje wysokiej jakości sprzętem audio-wizualnym. Sala kinowa posiada 385 miejsc siedzących. Corocznie odbywają się Ostrołęckie Spotkania z Piosenką Kabaretową (OSPA) – w listopadzie oraz Ogólnopolski Festiwal Filmów Amatorskich „Filmowe Zwierciadła” – w grudniu.

Ponadto rolę w propagowaniu kultury Ostrołęki i regionu odgrywają:

• Muzeum Kultury Kurpiowskiej – pod tą nazwą działa od 1998 r., wcześniej funkcjonowało jako Muzeum Okręgowe w Ostrołęce. Obejrzeć można m.in. stałą ekspozycję z czasu powstania listopadowego.
• Miejska Biblioteka Publiczna im. W. Gomulickiego – posiada blisko 190 tys. pozycji książkowych i innych. Promuje działalność wydawniczą rodzimych twórców.
• Zespół Pieśni i Tańca „Kurpie” – zespół ludowy działający od 1952 roku; występuje z sukcesami w całym kraju, od 2002 r. jest współorganizatorem Ogólnopolskiego Konkursu Tańców Polskich „Kurpiowskie Dwojaki”.
• Zespół Tańca Ludowego „Ostrołęka” – zespół działający od 1984 roku; z powodzeniem realizuje program łączący zajęcia taneczno-wokalne z kształtowaniem osobowości młodych ostrołęczan przy wykorzystaniu tradycji regionu kurpiowskiego. Od początku swojego istnienia realizuje stałą wymianę artystyczną z zespołami z Finlandii, Hiszpanii, Niemiec i Węgier.

Ponadto corocznie w maju odbywają się „Dni Ostrołęki”. W ich ramach organizowane są przez władze miasta imprezy plenerowe, festyny, zawody sportowe, koncerty muzyczne, wybory miss, czy juwenalia studenckie. Akcentem „Dni Ostrołęki” jest – organizowane jednak nie w każdym roku – widowisko plenerowe „Bitwa pod Ostrołęką”, jako upamiętnienie wydarzeń z maja 1831 r.

Także corocznie, we wrześniu, odbywa się ogólnopolski przegląd zespołów rockowych „Rockołęka”. Pierwsza edycja odbyła się 5 września 2009 na scenie przy domu handlowym „Kupiec”.

W Ostrołęce funkcjonuje 10 szkół podstawowych, 4 zespoły szkół zawodowych, 5 liceów ogólnokształcących oraz 4 placówki szkolnictwa wyższego.

I Liceum Ogólnokształcące im. gen. Józefa Bema II Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida(inne języki) II Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Toniego Halika III Liceum Ogólnokształcące im. Unii Europejskiej Liceum Klasyczne im.Papieża Jana Pawła II I Liceum Ogólnokształcące CN-B im. Polskich Spadochroniarzy

Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 im. dr Józefa Psarskiego Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 im. 5 Pułku Ułanów Zasławskich Zespół Szkół Zawodowych Nr 3 im. kard. Stefana Wyszyńskiego Zespół Szkół Zawodowych Nr 4 im. Adama Chętnika

Wyższa Szkoła Administracji Publicznej Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Społeczna

Kolegium Ekonomiczne Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego.

Radio [edytuj | edytuj kod] Stacje lokalne [edytuj | edytuj kod] Radio Oko – 88,5 MHz Radio Nadzieja – 93,9 MHz (w Ostrołęce), 103,6 MHz Radio Dla Ciebie – oddział w Ostrołęce – 100,8 MHz Stacje ogólnokrajowe [edytuj | edytuj kod] RMF FM – 91,5 MHz Radio WAWA – 90,3 MHz Polskie Radio 24 – 93,4 MHz Radio Maryja – 95,0 MHz Polskie Radio Dwójka – 96,3 MHz Polskie Radio Trójka – 98,5 MHz Radio ZET – 102,8 MHz Polskie Radio Jedynka – 106,7 MHz

Prasa [edytuj | edytuj kod] „Tygodnik Ostrołęcki” – najstarsza ostrołęcka gazeta, ukazuje się od 14 października 1982. Media internetowe [edytuj | edytuj kod] Moja Ostrołęka (moja-ostroleka.pl) to.com.pl eOstroleka.pl tv-ostroleka.pl/ terazostroleka.pl/

W Ostrołęce funkcjonuje 6 parafii rzymskokatolickich. Należą one do dekanatu Ostrołęka w Diecezji Łomżyńskiej:

• parafia pw. św. Antoniego Padewskiego;
• parafia pw. Nawiedzenia NMP i św. Mikołaja (tzw. kościół farny);
• parafia pw. św. Wojciecha (księża Pallotyni) – Ostrołęka/Wojciechowice;
• parafia pw. Zbawiciela Świata;
• parafia pw. św. Franciszka z Asyżu;
• parafia pw. NMP Królowej Rodzin

• Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X:
  • kaplica św. Michała Archanioła^[32]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą dwie protestanckie wspólnoty o charakterze ewangelicznym:

• Kościół Chrześcijan Baptystów:
  • placówka w Ostrołęce^[33]
• Kościół Zielonoświątkowy:
  • zbór w Ostrołęce^[34]

• Świadkowie Jehowy: zbór Ostrołęka–Wschód (w tym grupa języka migowego) i zbór Ostrołęka–Zachód, z Salą Królestwa^[35].

Organizacją życia sportowego na terenie miasta zajmuje się Miejski Zarząd Obiektów Sportowo-Turystycznych i Infrastruktury Technicznej. Dysponuje on m.in. halą widowiskowo-sportową, krytą pływalnią, kortami tenisowymi, a także stadionem na ponad 2500 miejsc siedzących.

• Narew Ostrołęka – klub piłkarski powstały w 1962 r., reaktywowany w 2016 r. jako MZKS Narew 1962 Ostrołęka. W sezonie 2023/2024 występuje w V lidze (grupa mazowiecka I)^[36], a od sezonu 2020/21 działają też rezerwy klubu, grające w ciechanowsko-ostrołęckiej A klasie^[37];
• Korona Ostrołęka – klub piłkarski założony w 1998 r., ostatnio (sezon 2019/2020) występował w IV lidze (grupa mazowiecka północna)^[38], a jej rezerwy w B klasie Ciechanów-Ostrołęka – grupa 2^[39]; od 2020 r. zajmuje się wyłącznie szkoleniem młodzieży.
• Jantar Ostrołęka – żeński klub piłkarski założony w 2010 r.^[40], w sezonie 2020/21 występuje w IV lidze mazowieckiej^[41].

• SPS Volley Ostrołęka – sekcja siatkówki mężczyzn, drużyna seniorów występuje w III lidze, drużyna juniorów w I lidze.
• OTPS Nike Ostrołęka – sekcja siatkówki kobiet; drużyna seniorek występuje w II lidze polskiej.
• Olimp Ostrołęka – drużyna siatkarzy – młodzików (II liga) i kadetów (II liga).

• „Trójka” Ostrołęka – drużyna piłkarzy ręcznych. Występuje w II lidze.

• OTK Ostrołęka – męska drużyna koszykarska.
• MUKS Unia Basket Ostrołęka – żeńska sekcja koszykówki^[42]
• OKK Ostrołęka – męska sekcja koszykówki.

• OKLA Ostrołęka – ostrołęcki klub lekkoatletyczny.

• Muzeum Kultury Kurpiowskiej, a w nim m.in. stała ekspozycja poświęcona powstaniu listopadowemu;
• Forty Bema – mauzoleum powstania listopadowego – budowla-pomnik, otoczona fosą, wykorzystywana do przedstawień plenerowych i części inscenizacji „Bitwy pod Ostrołęką”;
• pomnik gen. Józefa Bema – bohatera bitwy powstania listopadowego, jaka rozegrała się pod Ostrołęką 26 maja 1831 r.;
• izba pamięci 5 Pułku Ułanów Zasławskich w ZSZ nr 2 Ostrołęka-Wojciechowice;
• Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej;
• Most im. gen. Antoniego Madalińskiego – zbudowany w 1995 r., podwieszony na łuku; wzorowany na moście Barqueta w Sewilli;
• Stare Miasto i deptak śródmiejski (m.in. ulica Głowackiego i plac Bema);
• Kompleks sportowy przy ulicy Witosa wraz z Aquaparkiem;
• Ostrołęckie Centrum Kultury; Kino Jantar, Klub Oczko, Galeria Ostrołęka, Kultownia;
• Plaża miejska i rzeka Narew oraz wał przeciwpowodziowy;
• Park Miejski i Park na osiedlu Bursztynowym;
• Pomnik-ławeczka dr Józefa Psarskiego na skwerze jego imienia;
• Pomnik Ofiar Terroru Komunistycznego – pomnik przedstawia orła zrywającego się do lotu i upamiętnia Żołnierzy Wyklętych oraz cywilnych mieszkańców, którzy zginęli z rąk komunistów na ziemi ostrołęckiej w latach 1944–1954 oddając życie za niepodległość Polski, wiarę katolicką i wolność człowieka^[43]

Miasta i gminy partnerskie^[44]:

Lelis, Olszewo-Borki, Rzekuń

• Cmentarz żydowski w Ostrołęce

• oficjalny serwis Urzędu Miasta Ostrołęki
• Ostrołęka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 690 .