Minardi – włoski zespół wyścigowy założony przez Giancarlo Minardiego w 1979. Team zadebiutował w Formule 1 w sezonie 1985. Przez 20 lat startów (do końca sezonu 2005) uczestniczył w 340 wyścigach Grand Prix. Zespół nigdy nie wywalczył miejsca na podium. W 2005 roku ówczesny właściciel, Australijczyk Paul Stoddart, sprzedał Minardi koncernowi Red Bull, w wyniku czego został on przekształcony w zespół Scuderia Toro Rosso.
Historia startów Minardi sięga późnych lat 60, kiedy to Giancarlo Minardi startował w Fiacie 500. W 1972 roku założył on zespół Scuderia del Passatore, który wystawiał bolidy w Formule 2. Dwa lata później zespół obrał nazwę Scuderia Everest i wystawiał bolidy March-BMW dla Giancarlo Martiniego oraz Lamberto Leoniego. W roku 1976 Enzo Ferrari podarował zespołowi dwa bolidy Ferrari 312T, aby ten promował młodych kierowców z Włoch[1].
Giancarlo Martini rozbił jeden z nich na okrążeniu rozgrzewkowym podczas Race of Champions na torze Brands Hatch. Auto udało się naprawić i zespół pojawił się jeszcze w tym samym roku na International Trophy. Po tych wydarzeniach zespół skupił się na bolidach March-BMW. Martini skończył sezon Europejskiej Formuły 2 na siódmym miejscu[2].
W roku 1980 do zespołu dołączył były inżynier Ferrari – Giacomo Caliri, który miał za zadanie stworzyć nadwozie Formuły 2[1]. Wsparcie finansowe zapewnił zespołowi mecenas motosportu we Włoszech, Piero Mancini[1]. Zostały wybudowane dwa bolidy Minardi-BMW M280. Ścigały się one w sezonie 1980 w Europejskiej Formule 2, a kierowcami byli Miguel-Angel Guerra oraz Bruno Corradi, Beppe Gabbiani i Johnny Cecotto[4]. Zespół nie odniósł jednak większych sukcesów. W 1981 roku wyprodukowano model M281. Giancarlo Minardi podpisał kontrakt z Michele Alboreto, którego partnerem został Cecotto. Włoch zdobył pole postion w Pau Ville i wygrał wyścig w Misano[5]. Po udanym sezonie Alboreto został kierowcą w Formule 1, natomiast zespół pozyskał dwóch młodych kierowców: Alessandro Nanniniego i Paolo Barillę[1]. Caliri zmodyfikował bolid M281 do specyfikacji "B". W swoim debiucie w Formule 2 na torze Silverstone Nannini zajął piąte miejsce, a w Misano – drugie[6]. Na sezon 1983 stworzono nowy samochód – M283. Kierowcami byli Nannini i Pierluigi Martini. Zespół zdobył dwa drugie miejsca. W Eifelrennen na Nürburgringu drugi był Nannini, a w GP dell Adriatico – Martini. Nannini zakończył sezon na 7 miejscu, Martini – 10[7]. W ostatnim sezonie Formuły 2 obok Nanniniego dla Minardi jeździł Włoch Roberto del Castello. Najlepszym wynikiem było trzecie miejsce Nanniniego w GP di Mediterraneo[8].
Bolid M283 był pierwszym zbudowanym z kompozytów. Nadwozie stworzone zostało z myślą o Formule 1 w 1984 roku, lecz program został zawieszony, gdyż nie udało się znaleźć silnika z turbodoładowaniem. Podczas sezonu odbyły się testy tego nadwozia z silnikiem Alfy Romeo, lecz ostatecznie Alfa odmówiła współpracy[9]. Nannini nadal startował w Formule 2, ale nie odniósł większych sukcesów. Chiti, za namową Manciniego, opuścił zespół i założył firmę produkującą silniki – Motori Moderni[10]. Pierwszym silnikiem napędzającym samochody Minardi w Formule 1 był Ford[11]. Brytyjskie silniki były jednak słabe i nietrwałe, dlatego od Grand Prix San Marino korzystano z turbodoładowanych silników Motori Moderni[12]. Nannini ciągle nie miał superlicencji, więc kierowcą był Pierluigi Martini. Martini, mimo że kwalifikował się do wyścigów, często ich nie kończył. Na 15 wyścigów, w których brał udział, ukończył zaledwie trzy[13]. Minardi – bez punktu na koncie – zajęło 18 miejsce. Po sezonie Martini powrócił do Formuły 3000[14].
Starty Minardi w sezonie 1986 nie były pewne z powodu skromnych funduszy. Mimo braku pieniędzy, zespół pojawił się na starcie pierwszego wyścigu sezonu – Grand Prix Brazylii. Nannini w końcu otrzymał pozwolenie na starty[15], a jego zespołowym partnerem został Andrea de Cesaris[16]. Podobnie jak w poprzednim sezonie, samochody M185B i M186 nieczęsto dojeżdżały do mety. Minardi Team nie zdobył żadnego punktu i zakończył sezon na 12. miejscu w klasyfikacji konstruktorów[17]. Po zakończeniu słabego sezonu, de Cesaris opuścił zespół.
W sezonie 1987 do Nanniniego dołączył Hiszpan Adrián Campos. Jak w poprzednich dwóch sezonach, team nie ukończył większości wyścigów. Na 32 zgłoszenia w sezonie, samochody Minardi ukończyły wyścig czterokrotnie (trzy razy Nannini[18], raz Campos[19]). Kierowcy kończą sezon na odległych miejscach bez żadnych punktów[20]. Po zakończeniu sezonu, Nannini przeszedł do Benettona[21].
W sezonie 1988 Minardi napędzane były Cosworthem DFV[22]. Do Camposa dołączył jego rodak, Luis Pérez-Sala. Zespół używał modelu M188. Przed Grand Prix USA Wschód Campos został zastąpiony przez Martiniego, który ukończył ten wyścig jako szósty[23]. Oznaczało to, że Minardi zdobyło pierwszy w historii punkt w Formule 1. Zespół zatrudnił 27-letniego Aldo Costę (specjalistę od zawieszeń) oraz Brytyjczyka Nigela Cowperthwaite'a, który zajmował się aerodynamiką[1].
W sezonie 1989 Minardi ponownie podpisał kontrakt z włoskim dostawcą opon – Pirelli[1]. W Grand Prix Wielkiej Brytanii Pierluigi Martini startujący z dziesiątej pozycji dotarł do mety na piątym miejscu, tuż przed Perezem-Salą. Punkty te pozwoliły kierowcom zespołu na branie udziału w bezpośrednich sesjach kwalifikacyjnych, bez potrzeby prekwalifikacji. W Portugalii Włoch po starcie z piątej pozycji utrzymał ją i zdobył kolejne dwa punkty. Wtedy też przez jedno okrążenie Martini prowadził w wyścigu – był to jedyny taki przypadek w historii Minardi[24]. 5 listopada w Australii Martini ponownie dotarł do mety w czołowej szóstce – po starcie z trzeciej pozycji zajął w wyścigu szóste miejsce. Zespół ukończył sezon na 9 miejscu z 6 punktami. Martini był 15 w klasyfikacji kierowców, a Perez-Sala – 28[25].
Sezon 1990 Pierluigi Martini rozpoczął od zakwalifikowania się w pierwszym rzędzie w Grand Prix Stanów Zjednoczonych, wyścig ukończył jednak na 7 miejscu[26]. Partnerem Martiniego w drugim bolidzie został Paolo Barilla, który startował już dla Minardi podczas Grand Prix Japonii 1989, zastępując właśnie Martiniego[27]. Na dwa wyścigi przed końcem sezonu, często nie kwalifikującego się Barillę, w Minardi M190 zastąpił inny Włoch – Gianni Morbidelli[28]. Zespołowi ciągle brakowało funduszy. Mimo dobrego startu sezonu, zespół nie zdobył żadnego punktu[29].
Giancarlo Minardi przed sezonem 1991 zapewnił zespołowi mocne silniki V12 od Ferrari[30]. Skład kierowców pozostał bez zmian – nadal byli nimi Martini i Morbidelli (w ostatnim wyścigu Morbidelliego zastąpił Roberto Moreno[31]. Ferrari podpisało umowę z Pioneerem, który pierwotnie miał być tytularnym sponsorem Minardi[1]. To Pioneer miał w głównej mierze zapłacić za silniki Ferrari, tak więc kłopoty finansowe pozostały. Mimo tego, był to najlepszy sezon Minardi w historii. Martini dwukrotnie ukończył wyścig na czwartym miejscu (w Grand Prix San Marino i Grand Prix Portugalii). Zespół ponownie ukończył sezon z sześcioma punktami na koncie, lecz tym razem na siódmej pozycji w klasyfikacji konstruktorów[32]. Martini był jedenasty w klasyfikacji kierowców[33].
Na ósmy z kolei sezon startów nie udało się zapewnić silników Ferrari. Minardi podpisało umowę z Lamborghini na dostawę ich silników V12[34]. Kierowcami bolidu M191B w sezonie 1992 byli Morbidelli oraz Brazylijczyk Christian Fittipaldi[35]. Pieniądze ciągle stanowiły największy problem. Podczas kwalifikacji do Grand Prix Francji Fittipaldi uległ poważnemu wypadkowi i został zastąpiony przez Alessandro Zanardiego[36]. Brazylijczyk powrócił jednak przed końcem sezonu i zdobył jedyny punkt Minardi w sezonie, w Japonii. Zespół zakończył sezon na 12 pozycji[37].
Nadwozie do sezonu 1993 zaprojektował Gustav Brunner, który wcześniej współpracował m.in. z ATS, RAM, Ferrari, Zakspeedem i Leyton Housem[38]. Kierowcami nowego M193 zostali Fittipaldi (którego na dwa ostatnie wyścigi zastąpił Jean-Marc Gounon) i Fabrizio Barbazza (którego po GP Francji zastąpił Martini)[39]. Samochody napędzały silniki V8 Forda[40]. Pod koniec roku, Minardi Team, mające bardzo poważne problemy finansowe, połączyli się ze Scuderią Italia[1]. Pomimo tego, ukończył sezon na ósmej pozycji wśród konstruktorów z 7 punktami (czwarte miejsce Fittipaldiego w RPA, piąte w Monako oraz dwa szóste miejsca Barbazzy – w Grand Prix Europy i San Marino)[41].
Minardi, Scuderia Italia i Fondmetal – lata 1994–2000
W połowie sezonu 1993 Brunner odszedł do Ferrari. Na sezon 1994 zespół zatrudnił w charakterze kierowców Michele Alboreto oraz Martiniego. Minardi zdobyło 5 punktów (szóste miejsce Alboreto w Monako, piąte Martiniego w Hiszpanii i Francji)[42] i ukończył sezon na dziesiątym miejscu. Te rezultaty pozwoliły podpisać wstępny kontrakt z firmą Mugen Honda na dostawy silników. Jednakże Mugen został ostatecznie dostawcą silników nie dla Minardi, a dla Ligiera. W tej sprawie Minardi pozwało firmę Mugen do sądu, a w ramach odszkodowania właściciel Ligiera, Flavio Briatore, wypłacił Minardi milion dolarów[43].
W sezonie 1995 Minardi ponownie było napędzane silnikami V8 Forda. Kierowcami byli Pedro Lamy (zdobył jedyny punkt dla zespołu w sezonie, w ostatnim wyścigu w Australii[44]), Pierluigi Martini i Luca Badoer. Słabsze wyniki mogły być spowodowane faktem, iż konstrukcja modelu M195 była specjalnie przygotowana pod silniki Mugen, których zespół nie otrzymał[45].
Na rok 1996 podpisany został kontrakt z debiutantem, Włochem Giancarlo Fisichellą, który został partnerem Pedro Lamy’ego. W drugim i trzecim wyścigu sezonu Fisichellę w bolidzie M195B zastąpił Tarso Marques. Od Grand Prix Niemiec obok Lamy’ego jeździł Giovanni Lavaggi. Wskutek problemów finansowych Giancarlo Minardi sprzedał 70% udziałów nowemu konsorcjum, kontrolowanemu przez Flavio Briatore, w którego skład wchodzili także Gabriele Rumi z Fondmetalu i były kierowca Alessandro Nannini[1]. Minardi i Scuderia Italia zachowały po 14,5% udziałów. Po sezonie Fisichella odszedł do Jordana. Sezon 1996 był pierwszym sezonem od 1990 roku, kiedy to Minardi nie zdobyło ani jednego punktu[46].
W sezonie 1997 kierowcami zespołu zostali Włoch Jarno Trulli i Japończyk Ukyō Katayama[47]. Katayama wniósł również wsparcie finansowe. Po Grand Prix Kanady Trulli odchodzi do Prosta, a jego miejsce zajmuje Tarso Marques. Silniki pochodziły od firmy Hart[48]. Minardi w 1997 stosowało opony Bridgestone, będąc w grupie zespołów które jako pierwsze w sezonie debiutu japońskiej marki zdecydowały się używać ich ogumienia[49]. Ponownie zespół nie zdołał zdobyć punktu[50].
Porozumienie między Minardim a Briatore nie trwało długo, ponieważ Briatore starał się sprzedać swoje udziały w zespole koncernowi British American Tobacco[1]. Minardi i Rumi zablokowali sprzedaż zespołu, a ostatecznie udziały Briatore wykupił Rumi[1]. Zainwestowano w zatrudnienie nowych pracowników – do zespołu powrócili Brunner, Cowperthwaite i Fiorio. Sponsorów i pieniądze wnieśli Japończyk Shinji Nakano i Argentyńczyk Esteban Tuero, lecz rezultaty były bardzo słabe – najlepszym rezultatem zespołu było siódme miejsce Nakano w Grand Prix Kanady. W wyścigu tym Nakano walczył o szóstą pozycję z Janem Magnussenem, ale z powodu słabego samochodu nie był w stanie go wyprzedzić.
W 1999 roku Minardi po raz pierwszy wystawiło auto z jednostką Ford V10[51]. Nowi kierowcy, Hiszpan Marc Gené (który zapewnił wsparcie Telefóniki) oraz Włoch Luca Badoer zostali kierowcami nowego M01[52]. Gené zdobył punkt w chaotycznym wyścigu o Grand Prix Europy, broniąc się na ostatnim okrążeniu przed atakami Eddiego Irvine'a, walczącego w tym czasie o tytuł mistrza świata. Przerwał tym samym złą passę trwającą od 3 lat, w których to Minardi nie zdobyło w sezonie ani jednego punktu. W tym samym wyścigu Luca Badoer jechał na czwartym miejscu, ale na 13 okrążeń przed metą w jego samochodzie zepsuła się skrzynia biegów. Mimo tych wyników Gabriele Rumi próbował sprzedać zespół, lecz próba ta nie powiodła się[1].
Rok 2000 rozpoczął się od informacji, iż Rumi wykupił prawa od Forda na tuning ich silników. Od tej pory silniki te występowały pod nazwą Fondmetal[1]. Kierowcami zostali Marc Gené, zachowujący Telefónikę jako sponsora Minardi oraz Gastón Mazzacane, który sprowadził do Formuły 1 południowoamerykańskie konsorcjum telewizyjne – PanAmerican Sport Network (PSN). W połowie 2000 roku znów nastąpiła próba sprzedaży Minardi, konsorcjum PSN, lecz umowa nie została sfinalizowana i w styczniu 2001 roku zespół przejął australijski biznesmen, właściciel linii lotniczych European Airlines, Paul Stoddart[1][53].
Na bazie Minardi M02 z 2000 roku stworzono PS01. Kierowcami zostali młody Hiszpan Fernando Alonso[54] i Brazylijczyk Tarso Marques[55], który podczas Grand Prix Włoch na torze Monza zastąpiony został przez Malezyjczyka Alexa Yoonga. Po odejściu Brunnera do Toyoty, dyrektorem technicznym znowu został Tredozi, który w Minardi wcześniej pracował w latach 1996–1998[56]. Zakończyła się czteroletnia współpraca z Bridgestonem i podpisany został kontrakt z firmą oponiarską Michelin. Zadowalające rezultaty uzyskiwał jedynie Fernando Alonso, który w 2002 objął funkcję testera w Renault, by w 2003 reprezentować już barwy francuskiego zespołu w wyścigach[57][58].
Alex Yoong pozostał na rok 2002 w Minardi, zapewniając tym samym pieniądze od sponsorów. Silniki o oznaczeniu AT02 V10 dostarczała firma Asiatech, która rok wcześniej współpracowała z Arrowsem[59]. Drugim kierowcą został Australijczyk Mark Webber, do tej pory ścigający się w Formule 3000[60]. Już w swoim pierwszym wyścigu, w Grand Prix Australii Webber zdobył dwa punkty, kończąc wyścig na 5. miejscu. Alex Yoong natomiast często nie zdołał na skutek limitu 107% kwalifikować się, a w samych wyścigach również spisywał się bardzo słabo. Dlatego na Grand Prix Belgii Yoonga zastąpił Anthony Davidson, były kierowca testowy BAR[61]. Yoong wraca w Grand Prix Włoch, ale ponownie spisuje się słabo.
Webber w 2003 przechodzi do Jaguara, a zespół zrezygnował z usług z Alexa Yoonga. Na ich miejsce zatrudniony został Holender Jos Verstappen[62] oraz kolejny kierowca z Formuły 3000, Justin Wilson[63]. Verstappen zapewnił wsparcie firmy Trust, natomiast Wilson sprzedał swoje udziały w przyszłych ewentualnych wynikach, na sumę 2,1 miliona dolarów. Zespół nadal borykał się z problemami finansowymi. W ciągu sezonu Bernie Ecclestone pomógł przetrwać Minardi[64]. Gdy po Grand Prix Wielkiej Brytanii Jaguar zrezygnował z Antônio Pizzonii, Wilson zastąpił go, natomiast na jego miejsce w Minardi pojawił się Duńczyk Nicolas Kiesa[65]. Zespół jako jedyny w całej stawce ukończył sezon z brakiem jakiegokolwiek punktu na swoim koncie.
W sezonie 2004 barwy zespołu z Faenzy reprezentowali Węgier Zsolt Baumgartner[66] i Włoch Gianmaria Bruni[67]. Podczas tego sezonu, zespół świętował dwudziestolecie obecności w Formule 1. Węgier wywalczył pierwszy punkt dla Minardi od 2 lat, co miało miejsce podczas Grand Prix Stanów Zjednoczonych, finiszując na ostatnim, 8 miejscu.
Red Bull w Formule 1 jako sponsor udzielał się od przeszło 10 lat (sponsorował między innymi Saubera czy Arrowsa). W 2005 roku wykupiono zespół Jaguar Racing i jego entry-fee (prawo do startów w F1)[71]. W 2006 roku Red Bull utworzył z Minardi swój zespół "B", Scuderia Toro Rosso, zachowując jego włoskie korzenie[72]. Szefem został były kierowca Formuły 1, Austriak Gerhard Berger. Paul Stoddart po sprzedaży zachował prawa do nazwy Minardi.
W 2006 roku, Paul Stoddart oświadczył, że zamierza powrócić z European Minardi F1 Team Limited do Formuły 1 w sezonie 2008[73]. Aplikacja została jednak odrzucona przez FIA[74]. 12. miejsce w stawce zostało przyznane Prodrive (które de facto nie wystartowało)[75].
Dwa lata później Australijczyk oznajmił, że jest skłonny wrócić do Formuły 1, ale po rezygnacji z funkcji ówczesnego prezydenta FIA – Maksa Mosleya[76].
W 2010 roku, po niepowodzeniu US F1 Team pojawiły się spekulacje, jakoby Paul Stoddart miał powrócić do Formuły 1 i zgłosić Minardi do wyścigu o trzynaste miejsce w stawce w sezonie 2011, jednak 21 marca 2010 właściciel praw do Minardi kategorycznie zdementował te plotki[77].
Giancarlo Minardi i Paul Stoddart postanowili użyć marki Minardi w innych przedsięwzięciach.
1 stycznia 2006, Giancarlo Minardi odzyskał prawa do nazwy Minardi. 30 stycznia ogłosił, że posiada licencję na utworzenie zespołu Minardi Team w juniorskiej Europejskiej Formule 3000[78]. Zespół w debiucie osiągnął spory sukces, zdobywając podium w rundzie na torze Spa w czerwcu 2006. W kolejnym sezonie Minardi Team połączył siły z występującym w serii GP2 zespole Piquet Sports, tworząc Minardi Piquet Sports[79]. W sezonie 2008 Minardi wycofało się z serii i team powrócił do nazwy Piquet Sports[80].
Po fiasku rozmów z Fédération Internationale de l’Automobile na temat powrotu do Formuły 1, Stoddart zainteresował się amerykańską serią Champ Car. 18 grudnia 2006, Australijczyk potwierdził kupno pakietu kontrolnego zespołu CTE Racing-HVM występującego w serii Champ Car i zmianę nazwy na Minardi Team USA[81]. W roku 2007 team odniósł duży sukces. Robert Doornbos odniósł dwa zwycięstwa oraz kilka podiów, zajmując trzecie miejsce na koniec sezonu i zdobywając nagrodę "Debiutanta Roku". Przed sezonem 2008 Stoddart wycofał swoje udziały i team przeszedł do serii IndyCar pod nazwą HVM[80].
French
Deutsch
