Cmentarz wojenny nr 194 – Szczepanowice-Żabno – Wikipedia, wolna encyklopedia

Cmentarz wojenny nr 194
Szczepanowice-Żabno
Zabytek: nr rej. A-1206/M z 22.04.2010
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Miejscowość

Szczepanowice

Typ cmentarza

wojenny

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

266 m²

Liczba pochówków

44

Liczba grobów

44

Data ostatniego pochówku

1915

Architekt

Heinrich Scholz

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 194Szczepanowice-Żabno”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 194Szczepanowice-Żabno”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 194Szczepanowice-Żabno”
Położenie na mapie gminy Pleśna
Mapa konturowa gminy Pleśna, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz wojenny nr 194Szczepanowice-Żabno”
Ziemia49°55′40,0″N 20°54′37,5″E/49,927778 20,910417
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz wojenny nr 194 – Szczepanowice-Żabno – cmentarz wojskowy z okresu I wojny światowej w Szczepanowicach, w gminie Pleśna (woj. małopolskie). Na cmentarzu spoczywa 44 poległych żołnierzy, walczących po obu stronach konfliktu.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pochowani na cmentarzu żołnierze polegli w 1914 i 1915 roku, w czasie zażartych walk toczonych w okolicy w okresie I wojny światowej. Cmentarz został zaprojektowany przez Heinricha Scholza, jako jeden z zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Zbudował go Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie w VI okręgu tarnowskim[1].

Po II wojnie ranga cmentarzy z I wojny w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała. Cmentarze w naturalny ulegały niszczeniu pod wpływem szkodliwych czynników atmosferycznych i destrukcyjnego działania roślinności. Dopiero od lat 90. zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej[1].

Cmentarz znajduje się w zacienionym i wilgotnym miejscu, co sprzyja jego niszczeniu[2]. Remontowany był wielokrotnie, ostatni raz w 2022 roku. W 2010 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków.

Opis cmentarza

[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz usytuowany jest na stoku masywu Lubinka, po wschodniej stronie drogi biegnącej, przez osiedle Żabno, ze Szczepanowic do Lubinki[3]. Został zaprojektowany na planie wydłużonego prostokąta z wypuszczoną od strony wschodniej wnęką[4]. Wejście na cmentarz prowadzi po betonowych schodkach, za którymi znajduje się niska metalowa dwuskrzydłowa furtka, zamontowana na środku ogrodzenia wykonanego z grubych łańcuchów zwieszających się z betonowych słupków. Pozostałe trzy boki cmentarza ogrodzono masywnym kamiennym murem, odcinki okalające niszę z pomnikiem są znacznie podwyższone.

Pomnik główny, w postaci obelisku wykonanego z piaskowca, wkomponowano w mur okalający tylną część cmentarza. W górnej części obelisku widnieje krzyż, a pod nim daty: 1914 i 1915; w dolnej części wykuto inskrypcję w języku niemieckim, która w tłumaczeniu na polszczyznę brzmi: „Dążyliśmy do waśni – znaleźliśmy pokój”[2].

Mogiły poległych żołnierzy rozmieszczono w dwóch równoległych rzędach. Nagrobki mają postać kamiennych stel, na których zamocowano okrągłe emaliowane tabliczki imienne. Stele wieńczą żeliwne krzyże, wykonane wg projektu Gustawa Ludwiga. Krzyże na nagrobkach żołnierzy armii austro-węgierskiej, wzorowane na Wojskowym Krzyżu Zasługi, zdobi girlanda z liści laurowych – symbol chwały należnej zwycięzcom. Natomiast dwuramienne krzyże na mogiłach żołnierzy armii rosyjskiej ozdobiono girlandą liści lipowych. Według tradycji symbol lipy ma zapewnić zmarłym spokojny, wieczny sen.

Polegli

[edytuj | edytuj kod]

W 44 grobach pojedynczych pochowano tu 22 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 22 żołnierzy armii rosyjskiej[5]. Znane są nazwiska 24 poległych żołnierzy, większość z nich zginęła w 1914 roku. Po stronie austro-węgierskiej walczyli oni w: 18. pułku piechoty landwehry (rekrutującym żołnierzy w okolicach Przemyśla i Sanoka), 81. pułku piechoty (rekrutującym w okolicach Jihlavy w Czechach), 11. mukaczewskim i 16. bańskobystrzyckim pułku piechoty honwedu, 34. batalionie landszturmu, 1. i 3. pułku cesarskich strzelców tyrolskich. Z jednostek rosyjskich znany jest tylko chersoński pułk piechoty[2].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Brama wejściowa
    Brama wejściowa
  • Pomnik główny
    Pomnik główny
  • Nagrobek żołnierza armii rosyjskiej
    Nagrobek żołnierza armii rosyjskiej
  • Nagrobek żołnierza armii austro-węgierskiej
    Nagrobek żołnierza armii austro-węgierskiej
  • Nagrobki i pomnik główny
    Nagrobki i pomnik główny

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom II. Okolice Tarnowa (okręgi V-VII). Pruszków: Rewasz, 1997. ISBN 83-85557-38-5.
  2. ↑ a b c Zachodniogalicyjskie cmentarze I wojny światowej. [dostęp 2018-06-22].
  3. ↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
  4. ↑ Karta zabytku. zabytek.pl. [dostęp 2023-01-22].
  5. ↑ Jerzy J.P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 3. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2005. ISBN 83-85988-57-2.
Zachodniogalicyjskie cmentarze wojenne z I wojny światowej
Okręg I – Żmigród
Okręg II – Jasło
Okręg III – Gorlice
Okręg IV – Łużna
Okręg V – Pilzno
Okręg VI – Tarnów
Okręg VII – Dąbrowa
Okręg VIII – Brzesko
Okręg IX – Bochnia
Okręg X – Limanowa
Okręg XI – Kraków
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_wojenny_nr_194_–_Szczepanowice-Żabno&oldid=69648777”